ПАУЛ ЦУМТОР ВИЛЬГЕЛЬМ ЗАВОЕВАТЕЛЬ

TYTUŁ

WILHELM ZDOBYWCA

AUTOR

PAUL ZUMTHOR

ILOŚĆ STRON 253

ROZMIAR  17x24cm

OKŁADKA TWARDA Z OBWOLUDĄ

STAN DOBRY,OBWOLUDA

PRZETARTA

"Longue est la gęste des Normanz e a mcttre est grieve en romanz

(Wace, Roman de Rou, ok. 1160) Znaczy to mniej więcej, że bohaterskie dzieje Normanów to rzecz wielka i trudna do opowiedzenia...

WSTĘP

Zarówno bierność jak wygodnictwo skłaniają historyków do stosowania tradycyjnych terminów, którym dzisiaj nikt już nie umiałby nadać pełnego sensu; należy do nich wyrażenie „wieki średnie". Długi, osiem do dziesięciu wieków liczący okres, jaki się w ten sposób definiuje, przedstawia — wbrew konserwatyzmowi, który tam panował — pozorną tylko jednorodność. Sprzeczne prądy, nurtujące ów okres, wywoływały co pewien czas groźne wiry, poza którymi znowu rozciągało się morze, ale falujące już innym rytmem. W umysłach ludzkich spotykamy takie same kontrasty, kryzysy i rozdarcia. Zdaje się, że przygodę ludów europejskich od zarania czasów historycznych cechuje zasadnicza niestałość umysłowości i instytucji, uniemożliwiając zbyt rygorystyczną periodyzację.

Epoka karolińska (od VIII do X wieku), w której wyczerpał się rzymski mit Cesarstwa, jest jednocześnie punktem dojścia i punktem wyjścia; wypowiedziałem się na ten temat w mojej książce Charles le Chauue (1957). Podobną rolę odegrało w w. XIV, XV i XVI stopniowe odkrywanie, że świat stworzony jest na ludzką miarę. Pomiędzy tymi dwoma granicznymi słupami rozgrywa się wiele dramatycznych zdarzeń, dzięki którym pogłębia się w człowieku świadomość jego istoty cielesnej i jego integralności. Z tej perspektywy patrząc, rozróżniamy dwa wielkie, zrodzone pod działaniem analogicznych sił zrywy, z których jednak drugi nie jest kontynuacją pierwszego: mam na myśli to, co nazwałbym, dla uproszczenia, epoką romańską i epoką gotycką. W starych krajach Zachodu pierwsza z nich zyskuje w w. XI własne oblicze i znajduje — nie bez trudu — własny język.

Świadomość siebie i integralność: oznacza to cywilizację — niepodzielną. Stąd zrodziła się pierwsza część tej książki: usiłuję tam opisać sytuację, która zrośnie się z indywidualną egzystencją Wilhelma Zdobywcy i która uwarunkuje jego postępowanie. Niezwykła potęga, jaką rozporządzał ten człowiek, pozwoliła mu wywrzeć głęboki wpływ na jego epokę. A przecież Wilhelm nie przewidział nic, nie zapragnął niczego, co wykraczałoby poza bezpośrednią skuteczność, nie stworzył nic, co nie chroniłoby form zwyczajowych. Jego działalność, złożona z kolejnych reakcji na wyzwania, jakie rzucało mu otoczenie, dała początek, w Normandii, a potem w Anglii, ewolucji, która wcześniej lub później miała się odbyć na całym Zachodzie, ale która w tych krajach była najwcześniejsza i najbardziej konsekwentna. Lecz rozwój społeczeństw ludzkich nie ogarnia w jednakowym stopniu wszystkich składających się na nie jednostek; nawet wtedy gdy przetworzą się....itd"