ПУТЕШЕСТВИЯ, Ян ПОТОЦКИЙ, собраны и отредактированы Лешеком КУКУЛЬСКИМ [Чительник 1959]

Tytuł: PODRÓŻE.

Autor: Jan POTOCKI, zebrał i opracował Leszek KUKULSKI.

Wydawca: Spółdzielnia Wydawnicza „CZYTELNIK”, Warszawa 1959. 516 stron, zdjęcia [reprodukcje grafik z epoki] we wklejkach, oprawa twarda płócienna z obwolutą, format 15x21 cm.

Stan dobry - ogólne podniszczenie i zabrudzenia okładki oraz środka (obwoluta zastępcza – kolorowe ksero) – poza tym stan OK.

„PODRÓŻE” - Na tle całego dorobku autora, „Rękopisu znalezionego w SARAGOSIE” podróżopisarstwo jest tylko marginesem, marginesem jednak niezwykle interesującym.

Szukając określenia dla walorów pisarstwa Potockiego, które jego „PODRÓŻOM” zapewniły długotrwały żywot literacki, zatrzymajmy się na własnych słowach pisarza: spostrzeżenia podróżnego mogą stać się ciekawe i pożyteczne jedynie dzięki swemu „filozoficznemu zabarwieniu”. Zająwszy takie stanowisko, Potocki traktował relację z przebiegu wędrówki niejednokrotnie jako pretekst do snucia różnego rodzaju refleksji, jako okazję do ekskursów w różne dziedziny wiedzy, jako punkt wyjścia obszernych dygresji. Wydarzenia na pozór błahe, rzeczy na pierwsze wejrzenie zupełnie zwyczajne — uzyskują dzięki temu raz po raz zaskakująco daleką perspektywą, pada na nie światło nieoczekiwane i okazują się czymś nadspodziewanie ciekawym i zastanawiającym.

W każdą z „PODRÓŻY” angażuje POTOCKI solidny podkład erudycyjny. Przed każdą z wypraw przeprowadza systematyczne studia nad literaturą dotyczącą kraju, dokąd zamierza się wyprawić. Nigdy nie podróżuje jako ignorant, liczy się z opisami dawniejszymi, polemizuje z nimi, koryguje je i uzupełnia. Obok tego znamienną cechą POTOCKIEGO obserwatora jest jego postawa, charakteryzująca się brakiem jakichkolwiek z góry powziętych uprzedzeń w stosunku do ludzi czy obyczajów zwiedzanego kraju. Nie posługuje się on żadną gotową, bezwzględną miarą: stara się wszystko poznać i zrozumieć.

Na treść książki składają się podróże – w sumie turystyczne i krajo- oraz ludoznawcze, odbywane przez polskiego magnata na przełomie XVIII i XIX wieku. Człowieka pióra, elokwentnego i ogólnie wszechstronnie wykształconego człowieka, bystrego obserwatora kraju, w którym przebywał i jego mieszkańców. Wiele ciekawostek architektonicznych i obyczajowych, ciekawe opisy życia i zwyczajów mieszkańców krajów dla Polaka egzotycznych powodują, że pomimo 200 lat patyny, wspomnienie te czyta się jak ciekawy, zawierający wiele szczegółów przewodnik krajoznawczy.

W książce zamieszczono teksty opisujące podróże Jana Potockiego do następujących krajów:

• 1. Podróż do Turek i Egiptu [1784 r.];
• 2. Podróż do Holandii [1787 r.];
• 3. Podróż do Cesarstwa Marokańskiego [1791 r.];
• 4. Podróż do Dolnej Saksonii [1794 r.];
• 5. Podróż przez stepy Astrachania i na Kaukaz [1797-1798 r.];
• 6. Podróż do Mongolii [1805-1806 r.].

Spis rzeczy – patrz foto.

- Polecam!