Иллюстрированный каталог картографических источников по истории строительства польских городов...

Tytuł: Ilustrowany katalog źródeł kartograficznych do historii budowy miast polskich (zeszyt I.), seria wydawnicza „Ilustrowany katalog źródeł kartograficznych – Instytut Urbanistyki i Architektury”.

Autor: bd.

Wydawca: Państwowe Wydawnictwa Techniczne, Warszawa 1951. 71 stron, zdjęcia (reprodukcje map i planów) we wklejkach, oprawa miękka, format 21x15 cm.

Stan dobry - ogólne podniszczenie i zabrudzenia okładki i środka – poza tym stan OK.

„Ilustrowany katalog źródeł kartograficznych do historii budowy miast polskich (zeszyt I.)”. Przedmowa do wydawnictwa - Dotychczasowy dorobek naukowy na polu historii budowy miast polskich jest niewspółmiernie mały wobec wymagań, jakie urbanistyka socjalistyczna stawia urbanistom w zakresie twórczego nawiązania do polskiej tradycji narodowej. Przypisać to należy nie tylko brakowi zainteresowania ze strony urbanistów i historyków. lecz również w dużej mierze trudnościom w korzystaniu z materiałów źródłowych, których zebranie przerasta zazwyczaj siły indywidualnie pracujących badaczy. Najdotkliwiej pod tym względem da je się odczuwać brak inwentaryzacji źródeł kartograficznych i ikonograficznych.

Instytut Urbanistyki i Architektury podjął w r. 1950 akcje rejestrowania i reprodukowania planów i map historycznych, by w następnym etapie przystąpić do inwentaryzacji widoków miast. Celem tych prac jest przede wszystkim dostarczenie materiału historycznego, bezpośrednio przydatnego oraz porównawczego, dla planowania urbanistycznego, a także przygotowanie podstawy źródłowej do badań naukowych z zakresu urbanistyki historycznej.

Pierwsze kwerendy źródeł kartograficznych przeprowadzono w archiwach państwowych w Lublinie i Poznaniu oraz częściowo w Archiwum Głównym Akt Dawnych, w którym poszukiwania są jeszcze w toku. Wyniki okazały się na tyle cenne, że Instytut Urbanistyki i Architektury postanowił, w miarę postępów akcji inwentaryzacyjnej, wydawać zeszytami „Katalog źródeł kartograficznych do historii budowy miast polskich”. Pierwsza seria, jako wspólne wydawnictwo Instytutu Urbanistyki i Architektury oraz Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych, poświęcona będzie planom miast zachowanym w zbiorach poszczególnych archiwów państwowych. W seriach następnych skatalogowane zostaną plany historyczne, znajdujące się w bibliotekach publicznych, muzeach, urzędach pomiarów kraju, hipotekach oraz w archiwach Rad Narodowych. Ponadto przewiduje się opublikowanie specjalnego zeszytu lub serii poświęconej wybranym mapom historycznym o podstawowym znaczeniu dla studiów urbanistyczno-historycznych. Po zakończeniu prac inwentaryzacyjnych zostanie załączony do wydawnictwa zbiorowy indeks, który ułatwi korzystanie z katalogu, tym bardziej, że opisy i reprodukcje planów jednego i tego samego miasta mogą znaleźć się, w miarę postępów akcji inwentaryzacyjnej, w różnych zeszytach wydawnictwa.

„Katalog” nie obejmie wszystkich odszukanych planów miejskich, a tylko wybór z materiału zarejestrowanego w kartotece Instytutu Urbanistyki i Architektury. Z reguły pominięte zostaną plany schematyczne i ubogie w treść oraz plany małych fragmentów mlasta, np. poszczególnych parcel lub ulic. Ponadto, jeśli dany plan zachował się w kilku wersjach, niewiele od siebie odbiegających (np. brulion i czystopis; pierworys i wtórnik różniące się techniką wykonania; oryginał i kopia z uwidocznieniem nieznacznych zmian późniejszych), „Katalog” zarejestruje tylko jedną wersję bez wspominania o innych. Z tych względów, przy studiach szczegółowych nad historią budowy danego miasta, korzystanie z „Katalogu” powinno być uzupełnione samodzielną kwerendą, po ewentualnie uprzednim zbadaniu kartoteki Instytutu Urbanistyki i Architektury, dostępnej dla wszystkich pracowników naukowych;

Zasada katalogowania drukiem tylko wyboru materiałów została podyktowana ekonomią czasu i środków, by w możliwie krótkim czasie ułatwić zainteresowanym dostęp do podstawowych źródeł. Należy jednak zaznaczyć, że interes urbanistyki polskiej wymaga, aby archiwa i biblioteki zasobne w plany miast przystąpiły w ślad za Archiwum m. Torunia do wydania pełnych katalogów swoich zbiorów kartograficznych.

„Katalog” w odróżnieniu od dotychczasowych wydawnictw tego typu zawierać będzie, poza czysto kartograficznym opisem planów, także charakterystykę ich treści ze szczególnym uwzględnieniem elementów najistotniejszych z punktu widzenia urbanistycznego, jak podziały własnościowe, użytkowanie terenu i zabudowa.

Ze wszystkich planów objętych „Katalogiem” będą przez Instytut Urbanistyki i Architektury sporządzone reprodukcje, a ich odbitki będą dostępne dla biur projektowania urbanistycznego oraz zainteresowanych placówek naukowych i pracowników indywidualnych. Nie-, zależnie od tego plany bardziej interesujące ze stanowiska urbanistyki historycznej będą reprodukowane w „Katalogu”. Do ilustracyjnej części wydawnictw a Instytut Urbanistyki i Architektury przykłada dużą wagę. Reprodukcje planów pomieszczone w „Katalogu” pomyślane są bowiem nie tylko jako uzupełnienie części opisowej. Mogą one również posłużyć za podręczny materiał źródłowy dla studiów nad historią budowy miast polskich.

Podając do druku pierwszy zeszyt „Katalogu” poświęcony planom ze zbiorów Archiwum Państwowego w Lublinie, Instytut Urbanistyki i Architektury wyraża podziękowanie dr K. KONARSKIEMU oraz doc. dr A. WOLFFOWI z Archiwum Głównego Akt Dawnych, którzy z ramienia Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych udzielili pomocy i cennych wskazówek w pracach redakcyjnych.

Zeszyt opracowali: mgr J. TOMCZYK, pracownik Archiwum Państwowego w Lublinie, oraz mgr inż. T.P. SZAFER i mgr W. TRZEBIŃSKI z Instytutu Urbanistyki i Architektury.

- Polecam!