Интеллектуальная культура КОРОЛЕВСКОЙ ПРУСИИ во времена КОПЕРНИКА, Зенон НОВАК [1972]

Tytuł: Kultura umysłowa PRUS KRÓLEWSKICH w czasach KOPERNIKA, seria wydawnicza, „Biblioteczka Kopernikańska (Nr 09.)”.

Autor: Zenon NOWAK.

Wydawca: Państwowe Wydawnictwo Naukowe (Oddział w Poznaniu), Toruń 1972, wydanie I. 97 strony, zdjęcia, rysunki, schematy w tekście, oprawa miękka z obwolutą, format 12,5x19,5 cm.

Stan dobry - ogólne podniszczenie i zabrudzenia obwoluty, okładki oraz środka – poza tym stan OK.

„Kultura umysłowa PRUS KRÓLEWSKICH w czasach KOPERNIKA”: Celem pracy jest ukazanie w sposób syntetyczny obrazu kultury umysłowej PRUS KRÓLEWSKICH na przełomie XV i XVI w. – z podkreśleniem roli wielkich ośrodków miejskich Gdańska, Torunia i Elbląga. Szczególny nacisk położono tu na scharakteryzowanie warunków, możliwości i klimatu rozwoju umysłowego oraz zaspakajania potrzeb intelektualnych mieszkańców PRUS KRÓLEWSKICH, w których urodził się i działał nasz WIELKI ASTRONOM [1473-1543].

„Kultura umysłowa PRUS KRÓLEWSKICH w czasach KOPERNIKA”. Wstęp - Epoka odrodzenia wydał a wielu nieprzeciętnych ludzi, których dzieła mają znamię genialności, Przerastali oni swoje otoczenia i czas, a często zrozumiały ich i uznały dopiero następne pokolenia. Jednakie nawet ci najgenialniejsi twórcy nie mogli całkowicie wyobcować się ze środowiska. w którym przyszło im żyć. Geniusz „odzyskuje swoje barwy prawdziwe, kiedy jest umiejscowiony właściwie. na tle ciemnego albo jasnego nieba, na którym na chwilę zamigotał”. Toteż i Mikołaj KOPERNIK, aczkolwiek przerastający swój czas, był człowiekiem swojej epoki. Zadaniem niniejszej książeczki jest przeto ukazanie warunków, możliwości i klimatu rozwijania umysłu, zaspokajania potrzeb intelektualnych ludzi w północnej części Polski, tzw. PRUSACH KRÓLEWSKICH, w których urodził się, tworzył i działał WIELKI ASTRONOM (1475— 1545). PRUSY KRÓLEWSKIE to dzielnica, która dopiero w latach 1454—1466 w wyniku powstania społeczeństwa pomorskiego przeciw władzy zakonu krzyżackiego (1454 r.) i po trzynastoletnich zmaganiach. zakończonych pokojem toruńskim (1466 r.), została włączoną do państwa polskiego. W skład tej dzielnicy wchodziły następujące ziemie: Pomorze Gdańskie, ziemia chełmińska, Powiśle z Elblągiem i Malborkiem oraz Warmia. Mieszkańców tych ziem, którzy pod względem etnicznym byli pochodzenia polskiego, niemieckiego i staro pruskiego, nazywano powszechnie „PRUSAKAMI”. Bez względu na język, którym posługiwali się w mowie i piśmie, czuli się ściśle zwis za ni z własnym „krajem” (tj. PRUSAMI KRÓLEWSKIMI) jako najbliższa ojczyzn. Podobny patriotyzm lokalny cechował także mieszkańców innych dzielnic Polski, np. MAZOWSZAN. Nie wykluczał on przecież poczucia przynależności politycznej do Korony Polskiej. Mieszkańcy PRUS KRÓLEWSKICH uważali sic za wiernych poddanych króla polskiego, co i naciskiem podkreślił w liście do ZYGMUNTA STAREGO (1520 r.) Mikołaj KOPERNIK, gdy wojska krzyżackie zagrażały Olsztynowi: „Pragniemy bowiem czynić to, co przystoi ludziom szlachetnym i uczciwym oraz bez reszty oddanym Waszemu Majestatowi”. PRUSY KRÓLEWSKIE w organizmie dawnej Rzeczypospolitej wyróżniały się pewną specyfik) oblicza gospodarczego i społecznego, a także prawno-ustrojowego. Była to najbardziej rozwinięta dzielnica Polski, szczególnie dzięki dominacji wielkich ośrodków handlowych z Gdańskiem na czele, których bogate mieszczaństwo obok wielkich właścicieli ziemskich (np. rodziny BAŻYŃSKICH) odgrywało czołową rolę w jej życiu politycznym. PRUSY KRÓLEWSKIE posiadały też szereg uprawnień o charakterze autonomicznym: przede wszystkim własną reprezentację stanową (tzw. sejmik generalny), skarb i monetę.

Spis treści:

Wstęp;

• Ośrodki i środowiska życia umysłowego;
• Powszechne nauczanie;
• Chełmno – ośrodek szkolny;
• W promieniach Uniwersytetu Jagiellońskiego;
• Na uniwersytetach zagranicznych;
• Wpływ reformacji religijnej na życie umysłowe;
• Narodziny protestanckiej szkoły humanistycznej;
• W kręgu nauki i literatury;
• Oficyny drukarskie;
• Księgozbiory;
• Wkład w ogólnopolską kulturę umysłową;

Uwagi bibliograficzne.

- Polecam!