Мифы и религиозные символы древнего ЕГИПТА, Анджей НИВИНСКИЙ [Искры 1984]

Tytuł: Mity i symbole religijne starożytnego EGIPTU, seria wydawnicza - „?”.

Autor: Andrzej NIWIŃSKI.

Wydawca: Państwowe Wydawnictwo ISKRY, Warszawa 1984, wydanie I. 344 stron, rysunki w tekście, zdjęcia we wklejkach, oprawa twarda tekturowa, format 13x20 cm.

Stan dobry - ogólne podniszczenie i zabrudzenia okładki oraz środka – poza tym stan OK.

„Mity i symbole religijne starożytnego EGIPTU”: Książka jest w swoim założeniu pierwszą z trzech części cyklu poświęconego popularnonaukowej prezentacji różnych aspektów religii staroegipskiej.

„Mity i symbole religijne starożytnego EGIPTU”. Przedmowa - W ostatnich latach da je się zauważyć wyraźny wzrost zainteresowania szeroko pojętą problematyką starożytnego Egiptu, co niewątpliwie wiąże się z sukcesami polskiej archeologii śródziemnomorskiej, które właśnie na terytorium Egiptu i Nubii przybrały najbardziej spektakularne formy (Faras, Aleksandria, Deir el-Bahari). Na prelekcje poświęcone zagadnieniom egiptologicznym przychodzą bardzo liczni słuchacze, a wszystkie książki o starożytnym Egipcie znikają natychmiast z półek księgarskich. Kultura starożytnego kraju nad Nilem pozostawiła po sobie olbrzymią spuściznę, która przeniknęła najpierw do świata grecko-rzymskiego, a w konsekwencji — nie zawsze przez nas uświadomionej — również do nowożytnych cywilizacji europejskich. Jako prosty przykład takiego przeniknięcia można przytoczyć rzadko już wprawdzie używane imię ONUFRY, które za pośrednictwem greckiej formy ONNOFRIS przybyło do nas wprost ze starożytnego Egiptu, gdzie stanowiło jeden z przydomków OZYRYSA — UN-NEFER.

Bardzo wiele starożytnych ech pobrzmiewa we współczesnych religiach z chrześcijaństwem na czele, zarówno w dogmatyce, jak i liturgii. Porównaniom religil egipskiej z chrześcijaństwem poświęcono już liczne prace naukowe. Trzeba jednak wyraźnie powiedzieć, że doszukiwanie się bezpośrednich paralel pomiędzy różnymi religiami w ich całościowym ujęciu jest błędne metodologicznie. Podobieństwo niektórych elementów dwóch różnych religil wynika najczęściej z archetypowej wspólnoty Idei takich, jak postać Boga stwórcy, sądu zmarłych czy nieba i piekła. Na tej zasadzie można więc mówić nie tyle o powiązaniach, ile o podobieństwach pomiędzy chrześcijaństwem i religią staroegipską. Natomiast pewne elementy ikonografii chrześcijańskiej mogły zostać zapożyczone z Egiptu, jak to miało miejsce w wypadku wizerunków piekielnych pieców ognistych, w których palą się potępieni grzesznicy. Szereg symboli znanych z ikonografii średniowiecza i okresu nowożytnego można spotkać w Egipcie. Uderza tu zbieżność form, a niekiedy również treści, chociaż należy zachować dużą ostrożność przy wyciąganiu wniosków co do ich ewentualnych świadomych powiązań. Jako przykład można przytoczyć wielkanocnego baranka postawionego na odwróconej miseczce obłożonej kiełkującą rzeżuchą — symbol żywy i spotykany każdego roku w polskich domach. Niezależnie od treści religijnej, jaką przedstawia baranek, a także myśli przewodniej, jaka przyświeca sianiu rzeżuchy, można stwierdzić, że dla starożytnego Egipcjanina taki symbol byłby całkowicie zrozumiały i — co najważniejsze — częściowo przynajmniej jego interpretacja pokrywałaby się z naszą (idea zmartwychwstania).

Dla weryfikacji tego założenia należy prześledzić szereg religijnych symboli Egiptu i odpowiadających im mitów, gdyż dopiero po zapoznaniu się z wieloma aspektami koncepcji kosmogonicznych, kosmologicznych i eschatologicznych skonstruowanych przez starożytnych teologów znad Nilu może się wyłonić jaśniejszy obraz religii egipskiej. Założeniem tej książki jest zatem dostarczenie materiałów, które mogłyby pomóc w zrozumieniu niektórych aspektów religii egipskiej, gdyż wyczerpanie tematu tak ogromnego jest niemożliwe w ramach niewielkiej publikacji o charakterze popularnonaukowym.

Przy wyborze źródeł, których zamieszczona tu interpretacja stanowi propozycję spojrzenia na skomplikowany, choć wewnętrznie zintegrowany świat egipskich bóstw i symboli religijnych, główny nacisk został położony na ikonografię. Nieocenioną kopalnią informacji na ten temat są sarkofagi kapłanów AMONA tebańskiego z okresu 21 dynastii oraz towarzyszące złożonym w nich mumiom papirusy zwane mitologicznymi. Wspomniane sarkofagi stanowią od kilku lat obiekt moich badań, stąd w książce znajduje się kilka fragmentów, gdzie zostały przedstawione niektóre wyniki tych studiów, a także nigdzie przedtem nie publikowane sceny. Przy omawianiu kilku zagadnień trzeba było sięgnąć do oryginalnych tekstów, które lepiej od streszczenia oddają zamierzenia egipskich teologów. Starałem się przy tym, o ile to było możliwe, wybierać takie teksty, których tłumaczenie Jeszcze się nie ukazało w żadnej z dotychczas wydanych książek w języku polskim. Mam tu na myśli przede wszystkim książki Tadeusza ANDRZEJEWSKIEGO: „Opowiadania egipskie i Dusze boga RE” oraz niedawno wydaną pracę J. LIPIŃSKIEJ i M. MARCINIAKA: „Mitologia starożytnego EGIPTU”. Wymienione tu książki również poruszają problemy religii egipskiej, ale podchodzą do tego samego zagadnienia z innej strony. Obecna książka stanowi zatem próbę uzupełnienia wydanej po polsku literatury dotyczącej wierzeń i symboli religijnych starożytnego Egiptu, nie roszcząc bynajmniej pretensji do wypełnienia wszystkich luk, jakie nadal istnieją w tej dziedzinie.

W książce zrezygnowano z podawania przypisów, gdyż musiałoby ich być zbyt wiele, podano natomiast wybraną bibliografię do każdego z wydzielonych rozdziałów. Wybór ten uwzględnia w miarę możliwości obok starszych publikacji o istotnym znaczeniu także najnowszą literaturę egiptologiczną, na której są po części oparte wnioski dotyczące poszczególnych zagadnień poruszanych w tej książce, uzupełnione w wielu wypadkach własną interpretacją.

Spis rzeczy:

Przedmowa;

• I. Egipski mit i symbol;
• II. Na początku był Chaos. Staroegipskie koncepcje kosmogoniczne;
• III. Poznanie tajemnic nieba, ziemi i świata podziemnego. Kosmologia starożytnego Egiptu;
• IV. Zmarły jednoczy się ze Słońcem. Egipska eschatologia solarna;
• V. Zmarły staje się władcą Zaświatów. Egipska eschatologia ozyriańska;
• VI. Historyczne uwarunkowania egipskich mitów i symboli;

Tablica chronologii Starożytnego Egiptu;

Wykaz rysunków w tekście;

Wykaz zdjęć na wkładkach;

Bibliografia;

Indeks nazw geograficznych;

Indeks osób;

Indeks rzeczowy.

- Polecam!