Древняя Литва (Народы и боги - Историко-мифологические очерки) БРЮКНЕР

Tytuł: Starożytna Litwa (Ludy i bogi - Szkice historyczne i mitologiczne).

Autor: Aleksander BRÜCKNER, opracował i wstępem poprzedził Jan JASKANIS.

Wydawca: Wydawnictwo POJEZIERZE, Olsztyn 1979, wydanie I. 248 stron, zdjęcie autora w tekście, oprawa twarda płócienna z obwolutą, format 12,5x19,5 cm.

Stan dobry - ogólne podniszczenie i zabrudzenia obwoluty, okładki oraz środka – poza tym stan OK.

„Starożytna Litwa (Ludy i bogi - Szkice historyczne i mitologiczne)”. Wstęp (fragment): Od ukazania się książki Aleksandra BRÜCKNERA „Starożytna Litwa. Ludy i bogi. Szkice historyczne i mitologiczne” upłynęły trzy ćwierci wieku. Natomiast od momentu, kiedy Autor ten podjął na łamach „Biblioteki Warszawskiej” publikowanie swych dociekań na temat dawnych Bałtów - dalszych lat dziesięć. Ogłoszone w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia szkice złożyły się na kolejne rozdziały wydanej w 1904 roku książki. Wznowienie jej zatem wymaga komentarza poświęconego tak osobie Autora, jego dorobkowi, jak i samej książce. Urodzony w 1856 roku w Tarnopolu, w dawnej Galicji, mimo niemieckiego nazwiska, był Aleksander BRÜCKNER z urodzenia i przekonań Polakiem. Uczonym polskim zawsze pozostawał, mimo że żył i tworzył lat kilkadziesiąt w Niemczech jako profesor uniwersytetu berlińskiego. Rozpoczęte w zakresie językoznawstwa studia uniwersyteckie we Lwowie kontynuował za granicą. Doktoryzował się w 1876 roku w Lipsku, w dwa lata później habilitował się już w Wiedniu, przyjmując w 1881 roku, po krótkim okresie docentury we Lwowie, zaszczytną dla siebie propozycję objęcia katedry języków i literatury słowiańskiej na uniwersytecie berlińskim. Profesurę uzyskał jako dwudziestopięcioletni człowiek, a więc w wieku, w którym przeciętnie kończono zaledwie studia uniwersyteckie. Było to dowodem uznania jego zdolności i doniosłości ogłoszonych już przez niego wybitnych naonczas prac lingwistycznych. Katedrę prowadził przez 43 lata, do czasu przejścia na emeryturę. Mimo czynionych starań nie udało mu się przenieść do żadnego z uniwersytetów polskich. Umarł w Berlinie 24 maja 1939 roku ukończywszy 83 lata.

Ponowna edycja „Starożytnej Litwy...” jest nie jedyną lecz najnowszą inicjatywą przypomnienia dorobku Aleksandra BRÜCKNERA. Od połowy lat pięćdziesiątych ukazały się wznowienia niektórych jego prac. Były to: trzytomowe „Dzieje kultury polskiej”, „Słownik etymologiczny języka polskiego” oraz „Dzieje języka polskiego”. Listę tę, nie nazbyt obszerną, zamykają ogłoszone w 1974 roku dwa zbiory publikacji rozproszonych w różnych periodykach i pracach zbiorowych, coraz trudniej już dostępnych, jeden zawierający publikacje z dziedziny filologii polskiej i drugi z wyborem prac o tematyce kulturowej, folklorystycznej[…]

„Starożytna Litwa...” to książka z trudem poddająca się ocenie. Nadal oddziaływuje na jej czytelnika osobowość Autora. Lektura tego dzieła daje świadectwo oryginalności jego myśli, spostrzeżeń i ocen, budowanych na rozległych podstawach źródłowych i znajomości literatury przedmiotu. Nawet jeśli opinie te nie wydają się nam już często trafne, a argumentacja Autora wykazuje luki. Erudycję BRÜCKNERA-lingwisty wspiera znakomita orientacja w źródłach historycznych, poczynając od przekazów antycznych po świadectwa nowożytne oraz w źródłach etnograficznych i bogatych materiałach folklorystycznych. Wyraźnie podkreśloną rezerwę w stosunku do możliwości ówczesnej archeologii trzeba zrozumieć, schyłek XIX i początek XX wieku był bowiem okresem zaledwie budowy naukowych podstaw archeologicznej wiedzy o pradziejach Europy środkowej i północnej, w tym także i ziem bałtyjskich. Pierwsze wartościowe syntezy w tej dziedzinie przyniosły dopiero lata okresu międzywojennego. Mimo braku podbudowy archeologicznej walorem „Starożytnej Litwy...” jest między innymi to właśnie, że zawarte w niej materiały dają podstawę do dalszych badań i nowych interpretacji.

W oddziaływaniu osobowości Autora niemałą rolę odgrywa też jego język, początkowo może sprawiający wrażenie trudnego w lekturze, a przecież jednak prosty, o bogatej w słownictwo polszczyźnie, precyzyjnie przy tym i barwnie przedstawiający myśli i sądy badacza. W edycji niniejszej zachowano język Brücknera [...] [Jan JASKANIS]

Spis rozdziałów:

Nota wydawnicza;

• I. Wstęp. Starożytność szczepu. Związki z Finami. Dziej pierwotne. Wiadomości starożytnych i wczesnego średniowiecza;
• II. Mitologia. Uwagi ogólne. Bujność wymysłów, niewiarygodność dawniejszych autorów;
• III. Jaćwingowie. Ich nazwa i dzieje. Tworzenie imion litewskich. Szczegóły bytu i wiary;
• IV. Prusowie. Moralne przymioty. Brak organizacji państwowej. Zagłada narodu i języka. Szczątki wierzeń Prusów i Litwinów pruskich;
• V. Litwa właściwa. Przyczyny odmiennego rozwoju dziejowego państwo litewskie. Wiara litewska. Zdobycze kultury;
• VI. Żmudź. Kraj i lud; zadania jego. Wiara, relacja Jakuba Laskowskiego, najobszerniejsze źródła tego rodzaju, niestety nie wolne od zamętu. Misje jezuicki i ich doniesienia. Uwagi ks. biskupa Wołonczewskiego;
• VII. Łotwa. Inny kierunek dziejów a raczej brak ich zupełny. Dlaczego? Wiara. Relacje jezuitów i pastorów luterskich. Szczegóły tradycji ludowej dzisiejszej;
• VIII. Próby objaśnienia kuliku wierzeń i kultów;
• IX. Wyniki i stopień mitologii litewskiej w porównaniu z innymi. Przesadne wyobrażenie Maksa Mullera. Teoria Usenera. Powstawanie bóstw większych i mniejszych;
• X. Charakterystyka mitologii litewskiej;

Przypisy.

- Polecam!