Владыка СВЕТТОЮРСКИЙ (Дело об архиепископе ШЕПТИЦКОМ), Эдвард ПРУС [1985]

Tytuł: Władyka ŚWIĘTOJURSKI (Rzecz o arcybiskupie Andrzeju SZEPTYCKIM (1865-1944).

Autor: Edward PRUS.

Wydawca: Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1985, wydanie I. 336 stron, rysunki, tabele w tekście i zdjęcia we wklejkach, oprawa miękka z obwolutą, format 12,5x19,5 cm.

Stan dobry - ogólne podniszczenie i zabrudzenia obwoluty, okładki oraz środka (obwoluta, od wewnątrz na składkach podklejona taśmą papierową) – poza tym stan OK.

„Władyka ŚWIĘTOJURSKI (Rzecz o arcybiskupie Andrzeju SZEPTYCKIM (1865-1944)” - Postać Andrzeja SZEPTYCKIEGO będąca przedmiotom niniejszej rozprawy, była szczególna - indywidualność potężna, bujna, pokrętna, wyjątkowa - krytykowana i uwielbiona jednocześnie. Natura skomplikowana, jak złożoną była epoka, w której przyszło się jej, z losu historii, żyć i działać w sposób wszechstronny - na niwie teologicznej, historycznej, filozoficznej, charytatywnej, społecznej i politycznej. Temperament ogromny, energia niewyczerpana. Słowem postać ta była wytworem czasów trudnych, burzliwych i tragicznych.

Ten wielki i kontrowersyjny duch tkwił w herkulesowej posturze olbrzyma o szerokich barach przewyższającego o głowę całe swoje otoczenie. Takim był władyka świętajeński Kyr Andrej. Budową ciała dorówna mu biskup Josyf SLIPYJ. Nic też dziwnego, że zrodziła się plotka, iż ten rektor Greckokatolickiej Akademii Teologicznej jest nieślubnym synem, „grzechom młodości” byłego oficera huzarów.

Takim SZEPTYCKIEGO spotkał i opisał z czasów kijowskich (1917 r,) były premier Dyrektoriatu Włodzimierz CZECHIWŚKYJ: „...Był to mężczyzna wysokiego wzrostu z zawadiacko podstrzyżono brodą, wyższy ode mnie o całą głowę (...) ubrany był w sutannę katolickiego księdza lub zakonnika (...) Mówił źle po ukraińsku - przeplatając (język ukraiński) polonizmami i latynizmami (...)  Interesowało go wszystko(.„)”.

Andrzej SZEPTYCKI - metropolita rusiński polskiego pochodzenia, wnuk Aleksandra FREDRY spokrewniony z LEDÓCHOWSKIMI i WIŚNIOWIECKIMI, austriacki hrabia, jest nadal jedną z najbardziej kontrowersyjnych postaci w polskiej opinii publicznej, Wokół niej narosły liczne mity i błędne sądy. Dyskusje na temat osoby metropolity rozgorzały szczególnie namiętnie w związku z zamiarem (na wniosek postulatom ukraińskiego, redemptorysty o. Mychajła HRYNCYSZYNA) beatyfikacji Kyr Andreja. W oczach historyków ukraińsko-nacjonalistycznych uchodzi on za wielkiego metropolitę i za największego rzecznik, ukraińskiej sprawy narodowej. Historycy ukraińscy przeciwnego obozu uznają go jednoznacznie za germanofila i kolaboracjonistę. Zmarły metropolita nie ma też dobrej opinii wśród Polaków...

Spis treści:

Od redaktora;

Wstęp;

I. Grekokatolicyzm oraz próby rozszerzenia unii w pierwszym osiemnastoleciu zwierzchnictwa metropolity SZEPTYCKIEGO:

• - Geneza grekokatolicyzmu i jego miejsce w monarchii austriackiej,
• - Prawosławno-katolicki halicko-ruski metropolita,
• - Stosunek metropolity grecko-katolickiego do stron walczących Austrii i Rosji w okresie pierwszej wojny światowej,
• - Działalność unijna arcybiskupa SZEPTYCKIEGO „carskiego więźnia” w Rosji i na Ukrainie w latach 1915-1917,
• - Zabiegi metropolity na rzecz powołania Patriarchatu Ukraińskiego;

II. Stosunek metropolity Szeptyckiego do problemu państwowości galicyjskiej w latach 1918-1926:

• - Metropolita wobec wydarzeń lat 1918-1920; stosunek do ZURL, GSRR i odrodzonej Polski,
• - Prawdziwy interrex w latach 1920-1926,
• - Rola metropolity w życiu polityczno-społecznym Małopolski Wschodniej (1920-1926): stosunek do konkordatu;

III. Polityczno-społeczna i religijna działalność metropolity Szeptyckiego w latach 1926-1939:

• - Działalność na rzecz umocnienia wpływów Cerkwi,
• - Antykomunistyczna obsesja metropolity; tworzenie katolickich partii politycznych Ukraińców galicyjskich,
• -Postulaty prawne metropolity i jego stosunek do ruchów społecznych w Małopolsce Wschodniej,
• - Próby uatrakcyjnienia grakokatolicyzmu. Stosunek metropolity do Nowej Unii i rewindykacji,
• - Stosunek metropolity do OUN i nacjonalistycznych koncepcji ustrojowych;

IV. Stosunek metropolity do władzy radzieckiej, okupanta hitlerowskiego, od OUN-UPA, Polski i Polaków (1939-1944):

• - Rok 1939. Miejsce władyki greckokatolickiego w systemie radzieckim (wrzesień 1939 – czerwiec 1941),
• - Imprimatur Kyr Andreja dla „Władzy krajowej”; stosunek do pierwszych kroków okupantów,
• - Próby zbliżenia z Episkopatem niemieckim i „polityka wschodnia” metropolity Andreja,
• - Władyka ŚWIĘTOJURSKI wobec „łagodnego kursu” okupanta, SS „GALIZIEN” i UPA,
• - Rozpaczliwe ratowanie Unii. Śmierć metropolity galicyjskiego i jej (w oryginale jego) skutki;

Posłowie;

Przypisy;

Ilustracje;

Bibliografia.

- Polecam!