Общество против насилия (Отчет об исследовании) [CDN 1982]

Tytuł: Społeczeństwo wobec przemocy. Raport z badań.

Autor: raport opracowali: M.A., B.K., M.K. i Z.W.

Wydawca: Wydawnictwo CDN [wydawnictwo II obiegu], Warszawa 1982. 30 stron, oprawa miękka, format 15,5x20,5 cm.

Stan dobry - ogólne podniszczenie i zabrudzenia okładki oraz środka – poza tym stan OK.

Społeczeństwo wobec przemocy. Wprowadzenie - W nocy z 12 na 13 grudnia 1981 roku stosunki społeczne i polityczne, oparte na dialogu i negocjacyjnych formach rozładowywania konfliktów zostały zastąpione stosunkami opartymi na przemocy. Tej nocy tysiące ludzi dowiedziało się o stanie wojennym od aresztujących ich funkcjonariuszy; miliony obudziły się rano w nowej rzeczywistości państwa policyjnego. Szok potęgowany był płynącą z radia i telewizji treścią dekretów o stanie wojennym.

W tej sytuacji grupa humanistów postanowiła spełnić swe powinności zawodowe i podjąć próbę zbadania postaw społeczeństwa wobec nowej rzeczywistości. Plonem tego postanowienia jest niniejszy raport z badań ankietowych, prowadzonych w styczniu 1982 r.

W sumie zbadano 384 osoby. Badanie to było realizowane w warunkach niezwykłych, o których nie wspominają podręczniki metodologii. Byliśmy zmuszeni ograniczyć zasięg badania do jednej aglomeracji wielkomiejskiej, bowiem kontakt z innymi regionami był wówczas praktycznie niemożliwy. Wywiady zamierzaliśmy przeprowadzić z respondentami, którzy spełniali założone z góry kryteria próby udziałowej, proporcjonalnie odzwierciedlającej strukturę mieszkańców aglomeracji.

Zamierzenie to udało się jednak zrealizować jedynie częściowo. Całkowitą zgodność pomiędzy naszą próbą a znaną z dostępnych statystyk strukturą społeczno-demograficzną aglomeracji uzyskano w odniesieniu do wieku, płci i stosunku do pracy /aktywni - bierni zawodowo/. Rozbieżności wystąpiły w przypadku wykształcenia. Okazało się, że za dużo wywiadów przeprowadzono z osobami o wykształceniu wyższym, a zbyt mało z osobami o wykształceniu podstawowym. W konsekwencji mamy w naszej próbie znaczny odsetek /prawie 20% czynnych zawodowo/ pracowników sprawujących funkcje kierownicze wyższego i średniego szczebla. Ze strukturą wykształcenia związany jest też zapewne fakt, że proporcja wierzących wśród naszych respondentów jest niższa niż w znanych nam statystykach lat ostatnich.

Przebadana przez nas zbiorowość nie jest zatem ścisłą reprezentacją struktury badanej aglomeracji. Ta nie do końca zrealizowane zamierzenie dotyczące próby jest konsekwencją faktu, że w pierwszym rzędzie zmuszeni byliśmy uwzględnić bezpieczeństwo wszystkich realizatorów badania. Ankieterzy przeprowadzali zatem wywiady Jedynie z tymi, dobranymi przez siebie osobami, które skłonni byli obdarzyć pewnym zaufaniem.

Czy oznacza to w efekcie, że przebadaliśmy zbiorowość jednorodną pod względem postaw? Niepodzielany tej obawy. Jak wiadomo, poglądy na rzeczywistość różnicują się już w obrębie małych, nieformalnych grup, a nawet w najściślejszym kręgu rodzinnym. Mimo tych różnic pozostaje jednak minimum wzajemnego zaufania i lojalności, dzięki któremu właśnie mogliśmy objąć badaniem - jak wskazują analizowane dane - osoby o wyraźnie zróżnicowanych postawach. Wywiady przeprowadzono z robotnikami i inteligentami, młodzieżą i emerytami, gospodyniami domowymi i studentami, partyjnymi i bezpartyjnymi, członkami „Solidarności” i innych związków zawodowych, wierzącymi i zdeklarowanymi ateistami.

Wartość zebranego materiału polega przede wszystkim na tym, że stanowi on autentyczny, unikalny dokument o stanie wojennym w świadomości badanych. Ze względu na bogactwo tego materiału mamy prawo przypuszczać, że reprezentowane w nim poglądy obejmują całe spektrum typowo spotykanych opinii o stanie wojennym, choć empirycznie ustalone częstości występowania poszczególnych opinii należy traktować przede wszystkim jako wskaźniki pewnych tendencji, a nie jako definitywne ustalenia poddające się procedurom wnioskowań statystycznych.

Niniejszy raport zawiera diagnozę stanu świadomości społecznej na początku stanu wojennego, kiedy prawdopodobnie większość Polaków nie wydobyła się jeszcze z szoku. Można więc to opracowanie potraktować jako próbę świadectwa pierwszej reakcji społeczeństwa na zmasowaną przemoc. Zdajemy sobie, jednakże sprawę z faktu, że prezentujemy materiał, który jest bardziej fotografią stanu umysłów z okresu polskiego gorącego stycznia 1982 niż rozbudowaną interpretacją opinii z tamtych dni. Takie podejście wydało się nam właściwsze, a i czas, i warunki techniczne nie pozwalały na złożone zabiegi interpretacyjne. Autorzy sądzą, że bardziej sprzyjającym czasie, dokumentując zamkniętą już historię stanu wojennego, powrócą do pogłębionych analiz zebranego materiału... [Autorzy]

Spis treści - patrz foto.

- Polecam!