Дневник командира конных гранатометчиков

Tytuł: Pamiętnik dowódcy rakietników konnych.

Autor: Józef JASZOWSKI, przedmową opatrzył Jerzy ŁOJEK.

Wydawca: Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1968, wydanie I. 235 stron, zdjęcia we wklejkach, oprawa miękka lakierowana, format 13x19 cm.

Stan dobry - ogólne podniszczenie i zabrudzenia obwoluty, okładki oraz środka (ślad po załamaniu na tylnej okładce) – poza tym stan OK.

„Pamiętnik dowódcy rakietników konnych” - Wydane z rękopisu wspomnienia Józefa JASZOWSKIEGO (1788—1865), syna ziemianina z Galicji, artylerzysty z Księstwa Warszawskiego i Królestwa Kongresowego, dowódcy ówczesnej tajnej broni — baterii rakietników konnych, obejmują lata 1800—1860 i stanowią opis kariery żołnierskiej oficera polskiego pierwszej połowy XIX wieku. Spisane pod koniec burzliwego życia wspomnienia ukazują okres nauki autora w Przemyślu i studiów we Lwowie, służbę w armii Księstwa Warszawskiego, udział w kampanii napoleońskiej 1812 r. — walki pod Smoleńskiem i Borodino, kampanię 1813 r. w Niemczech — bitwy pod Lipskiem i Hanau, oraz walki we Francji. Od 1815 r. JASZOWSKI służył w artylerii Królestwa Kongresowego, a następnie brał udział w powstaniu listopadowym, m. in. w słynnej bitwie pod Grochowem. Po klęsce powstania skorzystał, jak wiciu jego uczestników, z amnestii carskiej i pozostał w kraju, osiadł na roli i oddał się całkowicie gospodarce i wychowaniu dzieci.

„Oddajmy więc czytelnikom autobiografię oficera polskiego, który potrafił swoje ciekawe, choć typowe i dla tamtych czasów dość zwyczajne, dzieje przekazać potomnym w żywej, barwnej, bezpretensjonalnej narracji. W polskiej literaturze pamiętnikarskiej wieku XIX, tak bogatej w dzieła różnej wartości i na różnych szczeblach społecznej hierarchii pisane, ten skromny pamiętnik oficera artylerii zasługuje przecież na uwagę i na miejsce wcale niepoślednie.” (ze wstępu dr. Jerzego ŁOJKA).

„Pamiętnik dowódcy rakietników konnych”. Wstęp - Odbywszy kilka ciężkich kompanii w wojsku polskim, wycierpiawszy wiele głodu, zimna, bezsenności, smutku i wszelakiej nadzy, miawszy udział w wielu morderczych bitwach, z których za łaską niebios cały wyszedłem i do kraju, mimo straconej nadziei, powróciłem, przeszedłszy dwa razy całą blisko Europę wzdłuż, bo zza Moskwy aż za Paryż, napatrzywszy się niemało znakomitych ludzi, rzeczy i wypadków — gdym niekiedy ustępy z mego życiu opowiadał, zachęcano mnie (a należały tu i damy), ażebym, posiadając zwłaszcza dziennik moich wojskowych podróży, pamiętnik tego, com widział, słyszał lub doświadczył, napisał, a nawet mnie ganiono, żem tego dotąd nic uczynił, należąc do czasów dawno minionych, a zatem historycznych, najdziwniejszej i najpamiętniejszej może epoki świata.

Pomyślawszy nad tym utwierdziłem się w tym zdaniu, że kiedy tylu pisze zmyślone romanse, powieści, często żadnego pożytku dla serca i umysłu nie przynoszące, a tylko rozrywkę, tym bardziej zdawało mi się słusznym wypadki rzetelne mego życia — acz ckliwe, błahe i nudne — w opisie zostawić, gdy będąc rzuconym w świat jak piłka bez żadnej opieki, bez żadnego nawet listu polecającego, wszędzie, w różnych krajach, znalazłem ludzi dobrych, poczciwych i wśród najnieprzyjaźniejszych dla narodu okoliczności los dosyć piękny i niepodległy sobiem wyrobił.

Dziś, przeszło siedmdziesięcioletni starzec, wolen już jestem od próżności i piszę jedynie dla moich dzieci i powinowatych, którzy to zapewne czytać będą jako pamiątkę po ich przodku, a może nawet i ich potomkowie — bo dzisiaj pamiętniki Paska po dwóch wiekach (broń Boże, żebym moje chciał z tamtymi równać) z chciwością czytamy i malujemy — ostrzegając je razem, że najbezpieczniej zawsze jest iść drogą prostą, drogą powinności, a w największych nieszczęściach i niepowodzeniach rąk nie opuszczać i nie rozpaczać.

Jeszcze jeden był ważny powód do tego pamiętnika, a mianowicie ten, że wiele jest ich pisanych przez oficerów piechoty i jazdy w różnych językach, dających poznać naturę i szczegóły tych broni, a nie zdarzyło mi się nigdy czytać lub widzieć pamiętników oficera artylerii — broni dzisiaj przez swe wynalazki francuskie i angielskie tak wysoko stojącej — który by przystępnie ją opisał; ponieważ, jeżeli który był wyższego polotu, został później jenerałem broni, marszałkiem państwa, a nawet cesarzem, więc już o artylerii nie pisał, ale o wszystkim; otóż ten brak chciałem zapełnić i o ile mi się to udało, pobłażający potomek to osądzi.

Mało, nader mało żyje towarzyszów z mego zawodu wojskowego, a tym mniej z zawodu uniwersyteckiego, chociaż po Bożym świecie rozrzuconych, jak deski z rozbitego okrętu, tu i owdzie nieco się jeszcze tuła; a jeżeli niekiedy zdarzy się spotkać dawnego kolegę, którego od dawna miało się za nieżywego, ach! wtenczas witamy się z rozkoszą, jakby na Polach Elizejskich, jakby ludzie z tamtego świata.

Kto nie będzie miał czasu lub woli do przebieżenia tych błahych pamiętników, niech koniecznie przeczyta je od rozdziału XXIV do XXVIII włącznie, w których jest opisana nasza walka rewolucyjna przez NEUFELDA, a dowie się wielu rzeczy ciekawych, a może czego się i nauczy.

Spis treści:

• I. Wielkie przygody w małym wieku;
• II. Gimnazjum w Przemyślu. Pobyt u szanownego kapłana. Przerwa;
• III. Uniwersytet. Choroba. Powodzenie. Polacy w Galicji w roku 1809;
• IV. Przeszkody w przejściu granicy. Podróż do Warszawy;
• V. Wejście wojska polskiego. Korpus Kadetów. Postąpienie na oficera;
• VI. Pobyt w Częstochowie. Król westfalski Hieronim;
• VII. Przegląd ogólny kampanii w Rosji 1812 roku;
• VIII. Odcięcie Bagrationa. Porażka naszych pod Mirem. Powrót do swoich;
• IX. Ciężki marsz pod Smoleńsk. Wzięcie Smoleńska;
• X. Bitwy pod Możajskiem (Borodino) 5 i 7 września 1812;
• XI. Bitwa pod Czerykowem dnia 29 września;
• XII. Napad Rosjan pod Tarutyną. Bitwa pod Małym Jarosławcem;
• XIII. Bitwa pod Wiaźmą. Smoleńsk. Krasnoj. Przejście Berezyny;
• XIV. Niewola i ucieczka z niej. Wilno;
• XV. Powrót do Warszawy. Ciężka po kampanii choroba;
• XVI. Opuszczenie Warszawy, a następnie kraju w roku 1813;
• XVII. Przegląd ogólny kampanii roku 1813 w Niemczech;
• XVIII. Bitwy pod Lipskiem i Hanau w roku 1813;
• XIX. Pobyt w Paryżu. Kampania roku 1814 we Francji;
• XX. Powrót do ojczyzny i organizacja rosyjska;
• XXI. Przegląd ostatniej cesarza kampanii w Belgii 1815 roku;
• XXII. Służba w artylerii konnej od roku 1815;
• XXIII. Szkoły wojskowe. Rakietnicy. Ożenienie się;
• XXIV. Powody rewolucji polskiej z roku 1830/31 biorą początek od dawna;
• XXV. Polska od roku 1796 do kongresu wiedeńskiego;
• XXVI. Polska od kongresu aż do rewolucji;
• XXVII. Od wybuchu rewolucji aż do rozpoczęcia wojny;
• XXVIII. Od rozpoczęcia wojny do jej końca;
• XXIX. Opis kampanii roku 1830/31 przeze mnie odbytej;
• XXX. Wojak rolnikiem, nareszcie pedagogiem swoich dzieci;

Przypiski;

Appendix. Z dziennika wydatków domowych Józefa Jaszowskiego;

Nota wydawcy;

Indeks osób;

Spis ilustracji (16).

- Polecam!