На пути к четвёртому измерению. Вчера сегодня завтра...

Tytuł: W stronę czwartego wymiaru (Wczoraj. Dziś. Jutro. Zbiór opowiadań popularno-naukowych i fantastyczno-naukowych).

Autor: wyboru dokonał i wstępem opatrzył Julian Stawiński.

Wydawca: Wydawnictwo Wiedza Powszechna, Warszawa 1958. 386 strony, oprawa miękka, format 12,5x19,5 cm.

Stan dobry - ogólne podniszczenie i zabrudzenia okładki oraz środka (oddarty fragment strony ze stopką tylną) – poza tym stan OK.

„W stronę czwartego wymiaru. Wczoraj. Dziś. Jutro”. Wstęp:

— Przestaliśmy wierzyć w elfy i wilkołaki, a tu autorzy fantazji naukowych chcą nam wmówić, że na innych planetach żyją stwory jeszcze od tamtych dziwniejsze...

— Tak. Powiem więcej: najdziwniejszą przygodą, jaka nas mogłaby spotkać, gdy dotrzemy do dalekich światów, byłoby stwierdzenie, że ich mieszkańcy nie są wcale dziwaczni.

Taki mniej więcej dialog między czytelnikiem a sobą przytacza na objaśnienie istoty naukowej fantastyki jeden z najwybitniejszych autorów tej literatury, Frederic Brown. I ma rację. Bowiem sam fakt, że coś wydaje się nie do wiary, nie do pojęcia, niezwykłe, „niesamowite” i nieprawdopodobne, wcale jeszcze nie stanowi dowodu, by owo coś istnieć nie mogło i nie istniało.

Lecz w takim razie czy i jaka zachodzi różnica między fantastyką naukową a wytworem „zwykłej” fantazji — postaciami z baśni, legend i mitów? Ściśle biorąc, jest to tylko różnica w czasie i rozwoju naszego poznania. Istotnie, dziś nie wierzymy we wróżki, śpiące królewny, krasnoludków i czarownice, zaćmieniu Słońca nie staramy się zapobiegać przez odganianie smoka, w kołtunie widzimy działanie wieloletniego brudu, nie zaś skutek magicznych praktyk wiedźmy, a napady ostrej histerii leczymy nie egzorcyzmami lub paleniem na stosie, lecz w psychiatrycznych szpitalach. Mimo to nie zmniejszyła się wcale ilość „spraw niepojętych”, może nawet wzrosła. A już z pewnością wzrosła, na tle technologii współczesnej, natarczywa potrzeba szybkiego ich wyjaśnienia. Spowodowała wielki kryzysu umysłów, a jako uboczny objaw — rozkwit naukowej fantastyki. Słowem, aby ten rozkwit zrozumieć, musimy choćby pokrótce wyjaśnić sobie naturę i metody naszego poznania i naszej wiedzy...

„W stronę czwartego wymiaru” to wydana w roku 1958 antologia składająca się z trzech części – w pierwszej, „Wczoraj”, przedstawiono historie z dziejów eksploracji Ziemi; w drugiej i trzeciej „Dziś” i „Jutro” - amerykańskie opowiadania science fiction.

Była to jedna z pierwszych antologii zawierających prozę s-f wydanych w Polsce. Wyboru opowiadań, podobnie jak w przypadku wydanych w tym samym roku „Rakietowych szlaków”, dokonał i wstępem zbiór patrzył Julian Stawiński. Tłumaczami opowiadań byli: Julian Stawiński, Alfred Liebfeld i Krzysztof Zarzecki.

Spis treści:

Wstęp;

Wczoraj:

• Orville Wright: Zwycięstwo pod Kitty Hawk;
• Charles A. Lindbergh: Przelot Nowy Jork - Paryż;
• J. Y. Cousteau i Fryderyk Dumas: Milczący świat;

Dziś:

• Stewart Alsop i Ralph E. Lapp: Dziwna śmierć Louisa Slotina;
• Arthur Ray Hawkins: Skok z szybkością naddźwiękową;
• Jonathan Norton Leonard: Rakiety międzyplanetarne;
• Eric Frank Russell: Impuls;
• Mack Reynolds: Siewcy niezgody;

Jutro:

• William Tenn: Moje potrójne ja;
• Lewis Padgett: Dumny robot;
• R. de Witt Miller: Wewnątrz piramidy;
• Fredric Brown: Pikawki;
• Katherine Mac Lean: Telewizja nie kłamie;
• Edward Grendon: Kryzys;
• William Tenn: Wyzwolenie Ziemi;
• William Tenn: W otchłani, wśród umarłych;
• Fredric Brown: Zwariowana planeta.

- Polecam!