Мифология славян, Александр ГЕЙЗТОР [WAiF 1982

Tytuł: Mitologia Słowian, seria wydawnicza – „Mitologie Świata”.

Autor: Aleksander GIEYSZTOR.

Wydawca: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1982, wydanie I. 272 stron, rysunki, zdjęcia w tekście, oprawa miękka, format 11,5x16 cm.

Stan dobry - ogólne podniszczenie i zabrudzenia okładki oraz środka - poza tym stan OK.

„Mitologia Słowian”. Uwagi wstępne - Biorąc do ręki tę książkę czytelnik spodziewać się może obrazu całego życia religijnego Słowian w starożytności i wczesnym średniowieczu aż do czasu przyjęcia przez nich chrześcijaństwa, a nawet poza ten próg, gdy występowały wielorakie postaci wzajemnego przenikania dawnej i nowej religii, Współistnienie wierzeń tradycyjnych i wnoszonych, ich stapianie w jedną kulturę świadomości społecznej trwa w krajach słowiańskich od wielu stuleci właściwie aż do naszych dni, Wianki puszczane na wodę i ognie rozpalane w noc świętojańską, obrzęd wokół ostatniego kłosa w polu, przywoływanie deszczu w czas posuchy - wszystko to utwierdzało i wyrażało postawę sakralną wobec zjawisk otaczających społeczność Judzką i przez nią tworzonych, a i dziś w niektórych ocalałych formach umacnia nadal tradycję zbiorowości.

Tematem ogólnym książki jest religia słowiańska. Wykład skupiono jednak na próbie przedstawienia jej podstawowej bez wątpienia części, którą jest mitologia, taka jaką uda się, być może, pokazać dla późnej doby pogańskiej i jej długo żywotnych następstw. Przez mitologię, stanowiącą część główną religii, rozumiemy system persrmifikacji, alegorii i symboliki, które wyrażały stosunek człowieka do świata. Tę jakże złożoną - także dla współczesnych nam ludzi - relację objaśniały Słowianom i innym ludom podania, baśnie i opowieści. Ujawniała się w nich dzięki fantastyce i niezwykłym skojarzeniom poetycka siła mitu, oddziałując zarówno na przeżycie, jak na poznanie ludzkie i obejmując - jak powieść dzisiejsza - sytuacje w swej istocie rzeczywiste, bo modelowe. Rzutując porządek naturalny i społeczny w świat wyobrażeń sakralnych, mity wyrażały chwiejną równowagę i zakłócenia, nadzieje i nieuchronności losu społecznego i osobistego.

Objaśniały je postawami i działaniami istot nadprzyrodzonych wyposażonych w imiona i szczególne cechy zewnętrzne i moralne. Podaniom towarzyszyły przepisy magiczne, zalecenia kultowe i odpowiednio rozbudowane rytuały, służące zachowaniu, przywróceniu bądź uzyskaniu właściwego ładu rzeczy i spraw ludzkich. Obrzęd i mit były dwiema nierozerwalnymi postaciami sensownej interpretacji rzeczywistości w kategoriach uświęconych norm etyki indywidualnej i współżycia społecznego, a także środkami wyrażania stosunku ludzi do przyrody. Myśl mityczna jest szczególnym rodzajem myślenia, w odczuciu jej twórców równie poprawnym i uzasadnionym, jak nasze myślenie jest dla nas. Tworzyło ono wówczas obraz tego, co otacza człowieka i co w nim tkwi, obraz, z którego czerpać mógł wskazania na co dzień, jak ma się zachować i jak działać. Jeśli przygnieciony klęską suszy rolnik francuski otrzymał latem 1976 roku pociechę w postaci modłów zarządzonych przez episkopat swego kraju, to podobnie - lecz jakże głębiej - odczuwał potrzebę interwencji nadprzyrodzonej chłop bułgarski, gdy „gonił żmiję w czasie suszy”, zrzucając w odpowiednim obrzędzie odpowiedzialność za swoje nieszczęście na siłę mu wrogą, personifikowaną przez szczególny rodzaj gada, jak to zgodnie czynili wszyscy Słowianie już we wspólnej im starożytności...

Spis rozdziałów:

Uwagi wstępne;

Panteon słowiański w świetle nowej mitologii porównawczej:

• - Indoeuropejski model ludzi i bogów;
• - Słowiańszczyzna w nowej mitologii porównawczej;
• - Ludy słowiańskie w starożytności;

Bóstwa i mity naczelne:

• - Perkun, bóg niebios i piorunów;
• - Mity o stworzeniu i zachowania ładu świata;
• - Perkun wieloraki: Świętowit, Rujewit z towarzyszami, Jarowit-Jaryło: -- Świętowit; -- Rujawit z towarzyszami; -- Jarowit-Jaryło;
• - Weles, bóg magii, przysięgi i zaświatów;
• - Bóstwa bliskoznaczne: Trzygłów i Trojan: -- Weles; -- Trzygłów; -- Trojan;
• - Bóstwa słoneczne i ogniowe: Swaróg, Swarożyc, Radogost, Dzadźbóg: -- Swaróg; -- Swarożyc; -- Radogost; -- Dzadźbóg;

Bóstwa pomniejsze:

• - Chors;
• - Strzybóg;
• - Simargł i Perepłut;
• - Wspólnota ludzka, gospodarstwo i ziemia w mitologii;
• - W stronę Olimpu Długoszowego;
• - Bliźnięta i bóstwo żeńskie;
• - Mokosz;
• - Rod i rodzanice: Dola i wieszczyce losu;

Instytucje kultowe:

• - Składniki kultu;
• - Miejsca święte;
• - Posągi;
• - Mity w obrzędach cyklicznych;

Duchy i demony:

• - Dusze zmarłych i zmory;
• - Duchy wodne;
• - Duchy leśne i zwierzęce;
• - Duchy powietrzne;
• - Duchy domu, zagrody i roli;

Rozwój wierzeń słowiańskich:

• - Wspólnota kultury agrarnej;
• - Nowe koncepcje rozwoju religii Słowian;
• - Warstwy i ich przenikanie;
• Bóstwa i inne postacie mitologiczne;

Bibliografia;

Spis ilustracji.

- Polecam!