ВРОЦЛАВ XII-XIII в изменениях социального расселения

I

I

MARTA MŁYNARSKA-KALETYNOWA

I

WROCŁAW W XII-XIII WIEKU PRZEMIANY SPOŁECZNE I OSADNICZE

____________________________________________________________

I

Wrocław • Warszawa • Kraków • Gdańsk • Łódź

Zakład Narodowy imienia Ossolińskich

Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk

I

" SPIS TREŚCI

I. Uwagi wstępne.................. 7

II. Wrocław u progu lokacji na przełomie XII/XIII w. . . . . . . . 17

1. Położenie Wrocławia.............. . 17

2. Rozmieszczenie osadnictwa wczesnomiejskiego........ 33

a. Ostrów Tumski, Piasek, Ołbin........... 36

b. Wrocław lewobrzeżny.............. 44

3. Stosunki własnościowe.............. 80

III. Wrocław w XIII w. Przemiany lokacyjne.......... 100

1. Zagadnienie pierwszej lokacji . ........ 100

2. Lokacje miasta przeprowadzone po 1241 r. i w 1261 r. oraz ich skutki osadnicze, społeczne i prawne . • ..,....... . 124

IV. Uwagi końcowe................. 171

Wykaz skrótów "

I

fragment:

" .... Wiele dokumentów z lat 1256-1263, a także i później wydanych, przeważnie przez kancelarię papieską za pontyfikatu Aleksandra IV. Urbana IV i Klemensa IV, naświetla początkowy trudny okres powstawania i funkcjonowania klasztoru Św. Klary we Wrocławiu186. Zgodnie z regułą tego zakonu ustaloną w 1247 r. na założenie nowego domu niezbędna była zgoda zakonnej kapituły generalnej, czemu sprzeciwiał się wówczas konwent wrocławski franciszkanów187. Minoryci tutejl obawiali się zmniejszenia dotacji ze strony panujących na utrzymanie swego klasztoru; niepokój ten nie był pozbawiony podstaw, wymownym tego przykładem jest ciekawa wiadomość przekazana w dokumencie fundacyjnym szpitala Sw. Elżbiety z 1253 r. Zgodnie z wolą współfundatorki tej instytucji, po śmierci areał należący do jej dworu miał być podzielony na dwie części, połowę mieli dostać prowadzący szpital krzyżowcy z czerwoną gwiazdą, „reliąuam vero partem curie predicte donamus claustro et conventui fratrum Minorum in Wratis-lauia" 188. W rzeczywistości, jak wiadomo, stało się inaczej, gdyż wschodnia część tej posesji przypadła fundowanemu kilka lat później klasztorowi Klarysek.

Usilne starania księżnej spowodowały, że papież Aleksander IV wydał bullę opatrzoną datą 13 XII 1256 r., w której polecił biskupom wrocławskiemu i lubuskiemu wspomóc inicjatorkę założenia domu klarysek w tym dziele i przełamać sprzeciw niechętnych 189. Mimc uzyskania zezwolenia od franciszkańskiej kapituły generalnej na założenie klasztoru, bracia mniejsi wyrażać musieli nadal swe niezadowolenie, po sprowadzeniu bowiem konwentu z trudem udało się księżnej Ani nie przekonać przybyłe siostry, by nie opuściły swej nowej siedziby Wrocławiu 19°.

Dobre stosunki klarysek z męskim domem franciszkańskim były niezbędnym warunkiem do egzystencji nowej fundacji wdowy po Henryku Pobożnym. Dyplomy papieskie zawierały zezwolenia na korzystanie z pomocy sąsiadujących z klaryskami braci mniejszychM w różnych dziedzinach: duchowej, religijnej, gospodarczej i budowlanej. Kolejni papieże zachęcali odwiedzających kościół Sw. Klary i Sw. Krzyża poprzez udzielanie odpustów do ofiarowania datków na utrzymanie i rozbudowę domu zakonnego ..."

I

stan - dobry kartki lekko pożółkłe

I