Польский исследователь якутской культуры Витольд АРМОН [1977 г.]

Tytuł: Polscy badacze kultury JAKUTÓW, seria wydawnicza „Polska Akademia Nauk - Instytut Historii Nauki, Oświaty i Techniki (Tom CXII.)”.

Autor: Witold ARMON.

Wydawca: Zakład Narodowy Im. OSSOLIŃSKICH. Wydawnictwo PAN, Wrocław (październik) 1977, wydanie I. (nakład 850). 180 stron, oprawa miękka, format 16,5x23,5 cm.

Stan dobry - ogólne podniszczenie i zabrudzenia okładki oraz środka – poza tym stan OK.

„Polscy badacze kultury JAKUTÓW”. Wstęp - Praca niniejsza jest monografią z historii etnografii; zadaniem jej jest przedstawienie dorobku Polaków w badaniach nad kulturą ludową Jakutów i tym samym chociaż częściowe wypełnienie luki, jaką w historii etnografii polskiej stanowi brak całościowego opracowania wkładu Polaków w badania etnograficzne ludów pozaeuropejskich. Uważam bowiem, że dopiero poprzez przeprowadzenie rejestracji i dokumentacji całego polskiego dorobku w odniesieniu do każdego z badanych ludów syberyjskich możliwe będzie napisanie syntetycznego ujęcia. Pragnieniem moim jest więc, aby niniejsza praca wypełniła lukę występującą zarówno w historii etnografii polskiej, jak i jakuckiej.

Pierwszą skromną próbą podsumowania wiedzy o badaniach nad Jakucją była niewielka książeczka W. I. Nikołajewa, „Jakutakij kraj i jego issledowatieli”, wyp. 1: „Kratkij istoriczeskij oczerk ekspiedicyi w Jakutskuju oblast’ 1632—1913 gg.”, Jakutsk 1913, s. 88. Oczywiście już same rozmiary publikacji zadecydowały o jej charakterze. Objęła ona tylko ważniejsze przedsięwzięcia badawcze, o innych zaledwie wspominając. Z Polaków autor wymienił specjalnie ekspedycję A. CZEKANOWSKIEGO (z udziałem Z. WĘGŁOWSKIEGO), działalność W. SIEROSZEWSKIEGO i ekspedycję J. CZERSKIEGO. Poza tym wymienił nazwiska osób działających w późniejszych ekspedycjach.

W okresie międzywojennym w ZSRR najważniejszym przedsięwzięciem naukowym związanym z Jakucją była w latach 1924—1931 działalność Komisji Jakuckiej AN ZSRR. Głównym celem tejże komisji było zbadanie bogactw naturalnych kraju, niemniej jednak miała ona też do zanotowania pewne osiągnięcia z dziedziny nauk humanistycznych. W wydanym w 1927 r. zbiorowym tomie JAKUTIJA znalazł się rozdział poświęcony historii badań geograficznych pióra L. S. BERGA. Niestety praca o konspektowej objętości (38 stron dużego formatu) poza wymienieniem szeregu nazwisk i tras badawczych nie mogła dać o wiele więcej. Z innych publikacji komisji na pierwszym miejscu należy postawić tom IV. „TRUDOW”, poświęcony prawu zwyczajowemu i ustrojowi społecznemu JAKUTÓW. W tym właśnie tomie nie tylko zostały przedrukowane, ale również ogłoszone po raz pierwszy prace M. WITASZEWSKIEGO, a we wstępie I.I. MAJNOW dał ponadto jego życiorys oraz opis prac ekspedycji SIBINAKOWA, w której udział brało aż 4 Polaków. Jak się zupełnie niedawno okazało, Komisja Jakucka nosiła się z zamiarem wydania osobnego wydawnictwa poświęconego badaczom JAKUCJI: „Issledowatieli Jakutii” — zajmował się tym pracownik tejże komisji — W. S. KRIWIENKO, który przygotował cały szereg biografii, między innymi następujących polskich badaczy: Aleksandra CZEKANOWSKIEGO, Jana CZERSKIEGO, Sergiusza JASTRZĘBSKIEGO, Feliksa KONA, Edwarda PIEKARSKIEGO i Wacława SIEROSZEWSKIEGO. Materiały te znajdują się do dzisiaj w Archiwum Towarzystwa Geograficznego w Leningradzie.

Tyle dokonano w nauce poświęconej wyłącznie JAKUCJI; natomiast znacznie więcej do tego zagadnienia wniósł drugi nurt badaczy. Mianowicie w okresie międzywojennym w ZSRR wykonano olbrzymią pracę nad dokumentacją i samą historią ruchu rewolucyjnego i spraw z nim związanych. Szeroko zakrojoną akcję rozpoczęto już w pierwszych latach władzy radzieckiej. Wydawano dużo publikacji o bardzo urozmaiconym profilu; oprócz naukowych wydawnictw specjalistycznych pojawiły się tematyczne wydawnictwa indywidualne i zbiorowe. Poza opracowaniami historycznymi publikowano bardzo chętnie wspomnienia działaczy. Dość powiedzieć, że w latach 1921—1935 istniało osobne czasopismo tematyczne pt. „Katorga i ssyłka”. Na ogromnej podstawie źródłowej powstawały takie wydawnictwa, jak specjalistyczny, wielotomowy słownik biograficzny „Diejutieli riewoluciyonnoyo dwiżenija w Rossiji”, w którym poszczególne życiorysy opracowano opierając się przede wszystkim na materiałach archiwalnych, a dopiero w dalszej kolejności na literaturze. Znajdujemy tam też liczne polskie nazwiska...

Spis treści:

- Polecam!