ДУЭЛЬ, Юзеф КОРЖЕНЕВСКИЙ [1926]

Tytuł: POJEDYNEK.

Autor: Józef KORZENIOWSKI.

Wydawca: Bibljoteka Domu Polskiego, brak miejsca wydania - Warszawa (?) 1926. 118+2 stron, oprawa twarda (introligatorska), format 12,5x17,5 cm.

Stan dobry - ogólne podniszczenie i zabrudzenia okładki oraz środka (podpis własnościowy na stronie tytułowej) – poza tym stan OK.

„POJEDYNEK” - Osią powieści jest kwestia ciężkiej obrazy jakiej dopuścił się młody i bogaty, wiodący hulaszcze życie Panicz Wiktor wobec statecznego i powszechnie szanowanego urzędnika państwowego Pana Sulejewskiego, będącego ojcem Juljana. Zbrukanie honoru ojca prowadzi do poprzysięgnięcia zemsty Wiktorowi przez Juljana. Ostatecznie prowadzi to do nieomalże tragicznego w skutkach pojedynku.

„POJEDYNEK”. Przedmowa. - Z pośród wielkiej trójcy powieściopisarzy, którzy w połowie wieku XIX naszą literaturę powieściową postawili na wyżynach takiejże literatury w Europie, a którymi są: KRASZEWSKI, KACZKOWSKI, KORZENIOWSKI — ten ostatni najwięcej ma cech współczesnych. KRASZEWSKI i KACZKOWSKI dali nam historyczne obrazy o szeroko namalowanem tle, ale ich powieści obyczajowe odbiegają daleko od wymagań, stawianych dzisiaj utworom tego rodzaju. KORZENIOWSKI wzamian jest największym realistą pomiędzy nimi, najwierniej odtwarza życie i ludzi żywych, pulsujących krwią, a nie szablony lub ideje ucieleśnione. I dlatego pokolenie, kształcone na wzorach wielkich realistów i pozytywistów okresu następnego, nie czuje się obco, przebywając wśród bohaterów powieści KORZENIOWSKIEGO. Korzeniowski nie lubuje się w dramatycznych perypetjach, w tragicznych zawikłaniach, w konfliktach wstrząsających. Cechą jego talentu jest umiar. Bohaterzy jego są to ludzie naogół dość przeciętni, z lego gatunku, który często spotyka się w życiu codziennem. Przeżycia ich, opowiedziane zajmująco, często z pogodnym uśmiechem, a czasem z nieporównanym humorem, są zwykłemi ludzkiemi kolejami, nie wkraczającemi ani w dziedzinę sensacji, ani tragedji. Niektórzy krytycy zarzucali KORZENIOWSKIEMU szarość w wybieraniu tematów i typów, lecz czyż życie powszednie nie bywa najczęściej — z wyjątkiem wielkich historycznych okresów — szare? i czy realiści z krwii kości, jak Stendhal, a po nim Flaubert i Maupassant, nie doprowadzili do mistrzostwa odtwarzanie w powieściach życia codziennego?

Korzeniowski wprowadza do powieści — może pierwszy — przemiłe typy kobiece, o silnej indywidualności i woli, a zarazem pełne uroku. Pierwowzór takich typów to Klara ze „Ślubów panieńskich” FREDRY. Przewija się często w komedjach i powieściach Korzeniowskiego w rozmaitych odmianach. Figlarna, zalotna i przekorna, rozwija niczem niezwalczoną energję i wdzięczną przebiegłość, gdy chodzi o zdobycie szczęścia.

W krótkich opowieściach KORZENIOWSKIEGO widzimy pierwowzór polskiej noweli, który to rodzaj pod mistrzowskiem piórem SIENKIEWICZA dał arcydzieła, cacka kunsztowne i perły literatury polskiej. Warto je choćby dlatego przypomnieć dzisiejszemu pokoleniu. Ciekawą jest rzeczą śledzenie ewolucji i dróg rozwoju literackich rodzajów. Naogół pożytecznem jest sięganie do skarbca literatury naszej i wydobywanie zeń rzeczy, niesprawiedliwie pyłem zapomnienia przypruszonych. [Redakcja]

- Polecam!