Церебральные рефлексы, СЕЧЕНОВ Иван Михайлович [ПАН 1986]

Tytuł: Odruchy mózgowe, seria wydawnicza - „Biblioteka Klasyków Psychologii”.

Autor: Iwan M. SIECZENOW, przetłumaczyła L. USZKIEWICZOWA, przedmową oparzył Włodzimierz SZEWCZUK.

Wydawca: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1986, wydanie I. 176 stron (we wkładce, luzem – broszura zawierająca wydane w serii tytuły), oprawa twarda płócienna z obwolutą, format 13x20 cm.

Stan dobry -, ogólne podniszczenie i zabrudzenia obwoluty, okładki oraz środka – poza tym stan OK.

„Odruchy mózgowe”. Wstęp - Zdarzyło ci się zapewne, drogi czytelniku, słuchać dyskusji na temat istoty duszy i jej zależności od ciała. Dyskutuje zwykle młody człowiek ze starcem, jeżeli obydwaj są przyrodnikami, lub też dyskutują ze sobą ludzie młodzi, przy czym jeden z nich interesuje się bardziej materią, drugi zaś duchem. W każdym razie dyskusja staje się naprawdę gorąca tylko wtedy, gdy przeciwnicy są w kwestii spornej po trosze dyletantami. W tym przypadku jeden z nich jest na pewno mistrzem w uogólnianiu rzeczy, które nie mogą być uogólniane (co jest przecież główną cechą dyletanta), słuchacze zaś mają przy tym zwykle widowisko w rodzaju sztucznych ogni, urządzanych latem na wyspach petersburskich.

Gromkie frazesy, szerokie poglądy, światłe myśli sypią się z trzaskiem niczym rakiety. Niejednemu ze słuchaczy, młodemu, nieśmiałemu entuzjaście, nie raz w czasie sporu ciarki chodzą po skórze; drugi słucha z zapartym tchem; trzeci siedzi cały oblany potem. Ale oto przedstawienie ma się ku końcowi. Ku niebu wzlatują straszliwe słupy ogniste, pękają, gasną... a w duszy pozostaje tylko mgliste wspomnienie świetlanych widziadeł. Taki bywa zwykle los wszystkich prywatnych dyletanckich sporów. Poruszają one chwilowo wyobraźnię słuchaczy, nikogo jednak nie przekonywają. Inaczej ma się rzecz, gdy zamiłowanie do tego rodzaju gimnastyki dialektycznej szerzy się w społeczeństwie. Wówczas szermierz mający pewien autorytet łatwo staje się bożyszczem. Poglądy jego stają się dogmatem i ani się obejrzysz, gdy przenikną one do piśmiennictwa. Każdy, kto w ciągu lat dziesięciu śledził ruch umysłowy w Rosji, obserwował oczywiście tego rodzaju przykłady i niewątpliwie zauważył, że społeczeństwo nasze w sprawach tych odznacza się dużą ruchliwością.

Są ludzie, którym ta cecha naszego społeczeństwa bardzo się nie podoba. W tych wahaniach opinii publicznej widzą oni zwykle chaotyczny ferment niezrównoważonej myśli, napawa ich lękiem niepewność, do czego doprowadzić może taki ferment; zdaniem ich, wreszcie, społeczeństwo odrywa się od pracy w pogoni za złudą. Panowie ci ze swego stanowiska mają, oczywiście, słuszność. Niewątpliwie byłoby lepiej, gdyby społeczeństwo, pozostając zawsze skromne, ciche, przyzwoite, szło pewnie, nie zbaczając z prostej drogi ku celom pożytecznym i bezpośrednio osiągalnym. Niestety, w życiu podobnie jak i w nauce każdy prawie cel osiąga się drogą okólną, prosta zaś droga staje się jasna dopiero wówczas, gdy cel jest już osiągnięty. Panowie ci zapominają poza tym, że zdarzały się wypadki, kiedy z dosłownie dzikiego wzburzenia umysłów wyłaniała sie czasem prawda. Niech przypomną sobie, do czego na przykład doprowadziła ludzkość myśl będąca podstawą średniowiecznej alchemii. Strach pomyśleć, jaki byłby los ludzkości, gdyby srogim średniowiecznym cenzorom myśli społecznej udało się spalić i potopić jako czarowników szkodliwych członków społeczeństw wszystkich tych namiętnych badaczy pochłoniętych dziwaczną myślą, którzy nieświadomie tworzyli chemię i medycynę. Zaiste, komu droga jest prawda w ogóle, tzn. nie tylko w chwili obecnej, lecz i w przyszłości, ten nie będzie natrząsać się zuchwale z myśli, która przeniknęła do społeczeństwa, choćby mu się wydawała dziwaczna.

Mając na uwadze owych bezinteresownych poszukiwaczy przyszłych prawd, zdecydowałem się przedstawić społeczeństwu kilka myśli dotyczących czynności psychicznej mózgu, myśli, które nie były jeszcze nigdy wypowiedziane we właściwej literaturze fizjologicznej.

Chodzi tu o rzecz następującą. Czynność psychiczna człowieka przejawia się, jak wiadomo, w oznakach zewnętrznych i zwykle wszyscy ludzie, prości i uczeni, zarówno przyrodnicy, jak ludzie zajmujący się sprawami ducha, wnioskują z niej na podstawie tych oznak zewnętrznych. Tymczasem prawa rządzące przejawami zewnętrznymi czynności psychicznej są jeszcze bardzo mało opracowane nawet przez fizjologów (co jest ich obowiązkiem), jak zobaczymy dalej. O tych właśnie prawach chcę mówić...

Spis treści – patrz foto.

- Polecam!