МИЛОШ, Чеслав - Пленный разум [2-й тираж]

Tytuł: Zniewolony umysł.

Autor: Czesław Miłosz.

Wydawca: przedruk przez wydawnictwo II obiegu, teksty wydanego w Paryżu 1 lutego 1955 roku, brak miejsca i daty wydania – [okres pierwszej Solidarności]. 59 stron (druk dwuszpaltowy), oprawa miękka, format 21x30 cm.

Stan dobry - ogólne podniszczenie i zabrudzenia okładki oraz środka – poza tym stan OK.

„Zniewolony umysł”. Przedmowa - Jest mi trudno określić w kilku słowach charakter tej książki. Próbuję w niej przedstawić, jak pracuje myśl człowieka w demokracjach ludowych. Ponieważ przedmiotem moich obserwacji było środowisko pisarzy i artystów, jest to rodzaj studium przede wszystkim tej grupy, która, w Warszawie czy Pradze, Budapeszcie czy Bukareszcie, odgrywa ważną rolę.

Trudność polega na tym, że ludzie piszący o dzisiejszej Europie Środkowej i Wschodniej są to zwykle politycy opozycyjni, którym udało się wydostać za granicę - albo byli komuniści, którzy proklamują publicznie swoje rozczarowanie. Nie chciałbym, aby zaliczano mnie do jednych albo do drugich, bo to nie byłoby zgodne z prawdą. Należałem do najliczniejszej może kategorii tych, którzy z chwilą, kiedy ich kraje stały się zależne od Moskwy, starają i okazywać posłuszeństwo i są używani przez nowe rządy. Stopień zaangażowania politycznego jakiego się od nich żąda zależy od indywidualnego wypadku. Co do mnie, nie byłem nigdy członkiem Partii Komunistycznej, chociaż pracowałem w lalach 1946-1950 jako dyplomata warszawskiego rządu.

Powstaje pytanie, dlaczego będąc daleki od ortodoksji godziłem się na to, aby być częścią administracyjnej i propagandowej maszyny i mogąc łatwo, z powodu pobytu na Zachodzie, zerwać swoje związki z systemem, którego cechy coraz wyraźniej ujawniały się w mojej ojczyźnie. Mam nadzieję, że przemiany zachodzące w moich przyjaciołach i kolegach, jakie poddaję analizie, choć w części odpowiedzą na to pytanie...

Czesław Miłosz, w swym eseju dokładnie analizuje system komunistyczny, praktycznie rozkładając go na czynniki pierwsze. W systematyczny sposób wypunktowuje wszystkie objawy komunizmu, sposoby reakcji na niego i zagrożenia. W drobiazgowy sposób przedstawia też portrety czterech kolegów literatów i ich sposoby na komunizm – w sposób tak sugestywny, że można być naprawdę pod wrażeniem systematycznego umysłu Miłosza i jego zdolności do analizy. Już w 1953 roku potrafił w precyzyjny, niemal encyklopedyczny sposób opisać polski komunizm tak, że nawet po 1989 roku niewiele trzeba by dodawać…

Spis treści:

Czytelnikowi polskiemu;

Przedmowa;

• I. Murti-Bing;
• II. Zachód;
• III. Ketman;
• IV. Alfa czyli moralista;
• V. Beta czyli nieszczęśliwy kochanek;
• VI. Gamma czyli niewolnik dziejów;
• VII. Delta czyli trubadur;
• VIII. Wróg ładu, człowiek;
• IX. Bałtowie.

- Polecam!