ГРЭБЧЕВСКИЙ Бронислав - На русской службе 1988 г.

Tytuł: Na służbie rosyjskiej.

Autor: Bronisław GRĄBCZEWSKI.

Wydawca: Wydawnictwo PRZEDŚWIT, Warszawa 1990, wydanie I (po wojenne – wydanie I - Gebethner i Wolf, Warszawa 1926). 141 stron, oprawa miękka, format 14,5x19,5 cm.

Stan dobry - ogólne podniszczenie i zabrudzenia okładki oraz środka – poza tym stan OK.

„Na służbie rosyjskiej” - Między błyskami szabel i szczękiem kajdanów w syberyjskich czeluściach rozciąga się pole do przemyśleń, na którym od czasu do czasu chichocze diabeł lub szaleniec. Lub przechadza się tutaj nieoczywistość. Lub agent wywiadu, który nie chce walczyć z rodakami, jak Bronisław GRĄBCZEWSKI.

Syn powstańca, carski generał i szpieg, hetman Kozaczyzny, badacz i odkrywca. Walki rosyjsko-brytyjskie o Afganistan, spór z Chinami, konflikty w Indiach. Gra wywiadów, dyplomatyczne intrygi, salony arystokracji.

Ten niezwykły pamiętnik kryje w sobie opowieść z ciemniejącego wieku XIX i dotyka narodzin wieku XX. Sowa MINERWY wylatuje o zmierzchu?

„Na służbie rosyjskiej”. Wstęp - Nie mam zamiaru pisać swej autobiografii, gdyż niczym nie zasłużyłem na prawo zaprzątania sobą uwagi społeczeństwa. Lecz że w moim długim a ruchliwym życiu okoliczności zawsze jakoś tak się składały, że wchodziłem w stosunki z ludźmi często najwybitniejszymi, którzy, w ciągu ostatnich 30-40 lat zajmując stanowiska kierownicze w Rosji, doprowadzili ją do obecnego stanu, sądzę przeto, że opowiadanie o mym osobistym zetknięciu się z nimi może dorzucić parę rysów znamiennych do charakterystyki świeżo minionych czasów.

„Na służbie rosyjskiej”. Od Wydawców - Wypuszczając w świat tom wspomnień śp. generała Bronisława GRĄBCZEWSKIEGO, uważamy za niezbędne dać czytelnikom pewne wyjaśnienia. Znakomity podróżnik przeszło rok temu powziął zamiar skreślenia całego szeregu luźnych szkiców, które miały odtwarzać te epizody lub chwile z jego życia, kiedy patrzył własnymi oczyma na przebieg doniosłych zdarzeń w życiu politycznym Rosji na terenie Europy i Azji. Niejednokrotnie w zdarzeniach tych brał on czynny udział; nieraz też stykał się bezpośrednio z ukrytymi sprężynami zamierzeń politycznych, w następstwie czasu wywołujących doniosłe skutki, lub z ludźmi stojącymi u steru władzy. Czy w charakterze faktycznego zarządcy FERGANY i PAMIRU, czy jako komisarz olbrzymiego pogranicza chińsko-rosyjskiego, czy wreszcie jako generał-gubernator ASTRACHANIA, hetman kozacki i opiekun bukiejewskiej hordy kirgiskiej, GRĄBCZEWSKI wszędzie stał na stanowiskach przodujących w Rosji cesarskiej i miał możność widzieć i wiedzieć bardzo dużo. Nic dziwnego, że miał wiele do powiedzenia i szkice swe obliczał na dwa spore tomy.

Niestety, śmierć przeszkodziła mu w doprowadzeniu powziętego zamiaru do końca. Znaczną część niniejszych wspomnień pisał już w ciężkiej chorobie, iście nadludzką siłą woli zrywając się do pracy i ciągle walcząc z niemocą. Dlatego też zbiór fragmentów, jakie z całym pietyzmem dla pamięci zmarłego oddajemy do rąk czytelników, stanowi pierwszą część pomyślanej całości: generał GRĄBCZEWSKI nie zdążył nakreślić wspomnień z doby swej wczesnej młodości i wyjaśnić przyczyn, jakie zniewoliły go do wstąpienia do armii rosyjskiej i opuszczenia kraju ojczystego na długie lata. Na kilka tygodni przed śmiercią zabierał się do napisania szkicu takiej treści, jednakże cierpienia odbierały mu siły: nie mógł ani sam pisać, ani dyktować swych myśli. Nie zdołał również wykończyć zaczętego już opowiadania o tym, jak mu się wywdzięczyła Rosja za tyle dla niej pracy i trudów, gdy w r. 1906 otrzymał nagle w ASTRACHANIU „pozwolenie” opuszczenia imperium i wyjazdu za granicę, wystąpił bowiem stanowczo przeciw stołypinowskim projektom okrojenia konstytucji.

Sądzimy, że wspomnienia te zainteresują czytelnika nie tylko dlatego, że rzucają one ciekawe światło na życie polityczne Rosji cesarskiej w ostatnich dziesiątkach lat jej istnienia i przynoszą wiele nieznanych faktów, lecz i z tego względu, iż pozwalają wejrzeć głębiej w duszę znakomitego podróżnika, ustalić rysy znamienne jego charakteru. Te rasowe, polskie cechy indywidualności gen. GRĄBCZEWSKIEGO uwydatniają się z niezwykłą siłą i jasnością na ponurym tle życia Rosji despotycznej.

Spis treści:

***

Od wydawców;

Wstęp;

Wspomnienia z czasów powstania na Litwie;

Z dziejów rywalizacji rosyjsko-angielskiej w Azji:

• I. Aleksander III chce „boleśnie ukąsić Anglię”;
• II. Wyprawa na Afganistan;

Ze wspomnień o Japonii;

Spotkanie z w. ks. Konstantym;

Epizod z wizyty Aleksandra III w Paryżu;

Walka o namiestnictwo Dalekiego Wschodu;

Minister Durnowo i zamach na Lewego;

Śmierć cesarskiego syna;

Mikołaj II:

• I. Sprawa o spadek,
• II. W przededniu wojny japońskiej,
• III. Przewiezienie generał-gubernatora z Astrachania do Moskwy przez rewolucjonistów w r. 1905,
• IV. Rewolucja w Astrachaniu w r. 1905,
• V. Łzy cesarza i ekspedycja karna;

Dlaczego przestałem podróżować?

- Polecam!