Жизнь и обычаи насекомых, Реми Шовен [OMEGA 1966]

Tytuł: Życie i obyczaje owadów, seria wydawnicza – „OMEGA – Biblioteka Wiedzy Współczesnej. Nr 46-47”.

Autor: Rémy Chauvin, tłumaczenie Anna Staraszewicz.

Wydawca: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1966, wydanie I. 245+3 stron, rysunki, schematy w tekście, oprawa miękka, format 11x18 cm.

Stan dobry - ogólne podniszczenie i zabrudzenia okładki oraz środka – poza tym stan OK.

„Życie i obyczaje owadów” - Do szlachetnej pasji zbieraczy chrząszczy i motyli odnosimy się czasem z pobłażliwą ironią. Kto jednak nie poświęci entomologii wielu lat, nie zdaje sobie sprawy, że studia nad owadami to jedna z dróg badania zagadek życia; nie może sobie wyobrazić bogactwa instynktów i różnorodności struktur spotykanych w świecie owadów. Wybrane, najciekawsze fragmenty tego świata przedstawia niniejsza książka. Bo — jak mówi autor na wstępie — „tajemnice ruchu wszechświata kryją się zarówno w przestrzeniach mierzonych tysiącami lat świetlnych, jak i między dwoma źdźbłami mchu”.

Prof. Rémy Chauvin urodził, się w 1913 r. W latach 1934—38 studiował w Sorbonie biologię i medycynę, a w 1941 r. uzyskał stopień naukowy. Szereg lat pracował naukowo w Maroku, Algierze i na Korsyce studiując psychologię i zachowanie się zwierząt, a przede wszystkim owadów. Od 1948 r jest kierownikiem naukowym Państwowego Instytutu Badawczego Rolnictwa we Francji oraz Naukowej Stacji Pszczelarskiej.

Opublikował ponad 100 prac poświęconych owadom, z których najcenniejszą jest Podręcznik fizjologii owadów.

„Życie i obyczaje owadów”. Wstęp -

„Nie rozumieją, jak to, co jest rozbieżne, zbiega się w sobie. Jest to zgodność dążeń rozbieżnych, jak w łuku i w lirze.” (Fragment z Heraklita)

Tajemnice ruchu wszechświata kryją się zarówno w przestrzeniach mierzonych tysiącami lat świetlnych, jak i między dwoma źdźbłami mchu. Jakkolwiek różne są problemy makro- i mikrokosmosu, są one tego samego rzędu i tak jedne, jak i drugie pobudzają do refleksji filozoficznej. Nie każdy to rozumie i niektórzy podkpiwają sobie z badań entomologicznych: któż nie zna dowcipów o zbieraczach motyli czy chrząszczy? Nie przeczę, że zapóźnione, prawie wykopaliskowe, okazy tych szacownych specjalistów snują się jeszcze czasem w salach muzeów przyrodniczych. Ale coraz częściej ustępują miejsca ludziom współczesnym, biologom, dla których owad stanowi jedynie pretekst — jakże zresztą wspaniały — do badania zagadek życia. Kto nie poświęcił entomologii wielu lat, nie może sobie wyobrazić oszałamiającego bogactwa instynktów i różnorodności struktur spotykanych w świecie owadów. Liczba poznanych i zarejestrowanych gatunków owadów przekracza półtora miliona, a co rok opisuje się nadal po kilkaset nowych gatunków. Systematycy twierdzą, że na Ziemi jest prawdopodobnie od 2 do 3 milionów gatunków owadów, a więc znalibyśmy tylko ich niewielką część. Nie tak dawno pewien badacz kopiąc pod kamieniem odkrył nie tylko gatunek, ale zupełnie nieznany rząd maleńkich bezskrzydłych owadów — pierwogonów (Protura). których poznanie ma ogromne znaczenie dla badań filogenetycznych. Liczba gatunków u owadów jest znacznie wyższa niż u wszystkich pozostałych grup zwierząt. Nieraz zadają sobie pytanie, czy osiągnęły już one szczytowy moment rozwoju.

Paleontologowie twierdzą bowiem, że każda grupa zwierząt powstaje, osiąga maksymalny rozwój. dla którego charakterystyczna jest duża liczba, gatunków i szeroki zasięg geograficzny, i wreszcie chyli się ku upadkowi. Wydaje się, że takie objawy schyłkowe można dziś zauważyć u większości ważniejszych rzędów zwierząt, które w poprzednich okresach geologicznych były bardziej rozwinięte czy też bardziej zróżnicowane.

Natomiast nie widzę żadnych takich objawów u owadów. Są tak liczne, tak zróżnicowane i tak rozprzestrzenione, że człowiek z trudem broni się przed nimi, używając różnych trucizn, które zresztą przynoszą często więcej szkody niż pożytku.

Podwójne znaczenie świata owadów dla człowieka — teoretyczne i praktyczne — sprawia, że badaniom tym poświęca się coraz więcej uczonych. Rosną też z roku na rok wykazy prac entomologicznych w periodykach bibliograficznych. Ze względu na łatwą dostępność tego materiału badawczego wielu pracowników nauki nadmiernie zawęża zakres swojej pracy badawczej do tej tylko dziedziny. Na przykład, we Francji, która od czasów Latreille'a jest ojczyzną entomologii, liczba specjalistów zajmujących się owadami jest chyba zbyt duża, na pewno ze szkodą dla innych dyscyplin biologii. Trzeba tu dodać, że opisy życia owadów żywo interesują szeroką publiczność, zwłaszcza, jeżeli mają walory literackie. Tak więc wszyscy czytali nieśmiertelne „Souvenirs entomologigues” Fabre'a, a wielu pracowników nauki — chociażby ja sam — zawdzięcza mu swoje powołanie. Nie sposób też mówić o pszczołach lub termitach nie powołując się na Maeterllncka.

Ale nie jestem pewny, czy w tej literaturze dostatecznie wyraźnie zostały podkreślone wielkie problemy, jakie stawia współczesna wiedza entomologiczna, czy doi? jasno pokazano. Jak zazębiają się z innymi, znacznie szerszymi zagadnieniami biologii, od których rozwiązania zalety tak wiele. Chciałbym bardzo przyczynić się do tego, by człowiek cywilizowany zetknąwszy się w lesie lut na łące ze światem owadów potrafił lepiej zdać sobie sprawę z fascynujących, a dotychczas niezgłębionych zagadek życia.

Oczywiście książka ta nie może pretendować do wyczerpującego ujęcia tych problemów. Będzie to raczej dość dowolny wybór pewnych doświadczeń spośród tych, które uważam za najbardziej ważkie. Mam nadzieję, te nie będzie mi poczytane za grzech, iż w znacznej mierze odwołam się do moich własnych prac i do badań moich uczniów; nie dlatego, te uważam je za bardziej interesujące od Innych, ale dlatego, że znam je najlepiej.

Spis treści – patrz foto.

- Polecam!