Истории для Лаусоса Палладиуша ŹM 12 Тынец

Palladiusz

Opowiadania dla Lausosa (Historia Lausiaca)

Źródła Monastyczne 12

***

TYNIEC Wydawnictwo Benedyktynów

rok wydania: 2022

wydanie II niezmienione

ilość stron: 294

format: 125 x 195 mm

oprawa: miękka

cena katalogowa: 35,00 zł

ISBN: 9788382051667

"Opowiadania dla Lausosa", obok "Żywotu św. Antoniego" św. Atanazego z Aleksandrii oraz "Apoftegmatów Ojców Pustyni" stanowią jedno z najważniejszych źródeł dotyczących monastycyzmu egipskiego, a także jedno z najpopularniejszych w świecie starożytnym dzieł hagiograficznych. Odgrywały one podwójną rolę. Przez całe wieki były jedną z podstawowych lektur duchowych nie tylko mnichów, szczególnie wschodnich, dla których bohaterowie dzieła Palladiusza stanowili przykłady do naśladowania oraz regułę życia i postępowania, a wypowiedziane przez nich nakazy ascetyczne – ważne wskazania na ich drodze do Boga, ale także dla ludzi świeckich – dedykowane są przecież człowiekowi świeckiemu, wysokiemu urzędnikowi na dworze cesarskim.

Obok funkcji ascetycznej odegrały one ważną rolę jako dokument historyczny, jeden z najstarszych dokumentów dotyczących monastycyzmu egipskiego, gdyż mimo wszystkich nieścisłości i błędów, stanowią nieoceniony dokument, czasami niepowtarzalny, oparty zazwyczaj na autopsji, czyli mówiący o ludziach, z którymi Palladiusz miał kontakt osobisty lub o których zebrał wiadomości, dotyczący wielu postaci monastycyzmu egipskiego i palestyńskiego – i tych pierwszoplanowych, jak Ewagriusz czy Melania, i tych mniej ważnych, często skądinąd nieznanych, o których wiadomości czerpiemy niemalże wyłącznie z dzieła Palladiusza.

"Opowiadania dla Lausosa", mimo pozornej łatwości, są tekstem trudnym. Dla tłumacza – ze względu na konieczność znalezienia współczesnych terminów dla realiów życia Pustyni i odpowiedników dla terminologii ascetycznej i dla historyka literatury starożytnej – istny matecznik, jak zobaczymy, tradycji rękopiśmiennej, tak że "Opowiadania dla Lausosa" uchodzą za jeden z najtrudniejszych, jeżeli nie najtrudniejszy tekst do wydania z całej literatury wczesnochrześcijańskiej, który, mimo bardzo licznych prac i badań, ciągle jeszcze nie doczekał się wydania w pełni odpowiadającego normom nowoczesnej krytyki tekstu i ciągle kryje jeszcze tajemnice edytorskie. Ponadto, są to opowiadania o postaciach historycznych, pod zewnętrzną szatą barwnej opowieści ukrywające treść teologiczną wyrażoną toposami dobrze zrozumiałymi dla ludzi ówczesnych, ale trudno czytelnymi dla ludzi współczesnych, traktujących w inny sposób prawdę historyczną. Wszystko to każe teologowi, historykowi czy historykowi literatury postępować z dużą ostrożnością przy interpretowaniu tekstu. Są to zresztą trudności występujące we wszystkich dziełach hagiograficzno-monastycznych literatury starożytnego chrześcijaństwa.

ks. prof. Marek Starowieyski

*****

Palladiusz (ok. 363–425) urodził się w Galacji, studia klasyczne odbył prawdopodobnie w Cezarei Palestyńskiej. Ok. roku 386 wstąpił do wspólnoty mnichów. W Nitrii spotkał Makarego Wielkiego. Później został uczniem Ewagriusza z Pontu. Po powrocie do ojczyzny został wybrany biskupem Helenopolis. Był przyjacielem i biografem św. Jana Chryzostoma. W 412 roku został biskupem Aspuny. Tutaj ok. 420 napisał swoje wspomnienia z pustyni, które dedykował Lausosowi dworzaninowi cesarskiemu, stąd nazwa "Opowiadania dla Lausosa (Historia Lausiaca)".