История ЗАКРОЧИМЯ (Научная сессия 940 лет ЗАКРОЧИМЯ) [Задрожим 2006]

Tytuł: Dzieje ZAKROCZYMIA (Sesja naukowa 940 Lat ZAKROCZYMIA), seria wydawnicza - „Urząd Gminy w ZAKROCZYMIU”.

Autor: praca zbiorowa, redakcja Kazimierz SZCZERBATKO.

Wydawca: Urząd Gminy w ZAKROCZYMIU, Zakroczym 2006, wydanie I. 196 stron, zdjęcia w tekście i we wklejkach, oprawa miękka lakierowana, format 16,5x23,5 cm.

Stan dobry - ogólne podniszczenie i zabrudzenia okładki oraz środka (brak strony przedtytułowej, nieaktualne stemple własnościowe) – poza tym stan OK.

„Dzieje ZAKROCZYMIA (Sesja naukowa 940 Lat ZAKROCZYMIA)”. Wstęp - Każda miejscowość ma ciekawą historię, ale niektóre miasta, wsie i miasteczka mogą pochwalić się szczególnie burzliwymi dziejami. Zadanie dla współczesnych pokoleń polega na tym, żeby tę historię wydobyć z pożółkłych kart dokumentów leżących w archiwach, muzeach, szufladach prywatnych osób. Zakroczymianie od lat starają się to robić.

Czterdzieści lat temu w ramach obchodów Tysiąclecia Państwa Polskiego w Zakroczymiu odbyła się sesja popularno-naukowa zorganizowana przez władze gminy. Towarzystwo Przyjaciół Zakroczymia i Klub Byłych Więźniów Twierdzy Zakroczymskiej. Gościli wówczas w naszym prastarym nadwiślańskim grodzie wybitni działacze polskiej historii, dziejów Mazowsza w szczególności - prof. Aleksander GIEYSZTOR, prof. Stanisław HERBST.

Organizatorzy pragnęli przybliżyć mieszkańcom historię ich małej ojczyzny, „dać świadectwo” (jak pisał wybitny poeta Zbigniew HERBERT) pamięci tych, którzy Zakroczymiowi i Polsce poświęcili życie. To właśnie wtedy zapadły decyzje o wzniesieniu pamiątkowego obelisku na terenie byłego obozu oraz rekonstrukcję Pomnika „Latami” - symbolu trwałej pamięci o bohaterstwie bojowników o wolną Polskę i wolny Zakroczym.

Idea popularyzowania wiedzy o małych ojczyznach zaowocowała zorganizowaniem obchodów 940-lecia istnienia Zakroczymia. Dorobek cyklu różnorodnych imprez prezentuje niniejsza praca.

Nie dziwi nas, że Zakroczym zajmuje szczególne miejsce wśród piastowskich grodów Mazowsza. Pierwsza pisemna wzmianka o Zakroczymiu pochodzi z tzw. falsyfikatu mogileńskiego z roku 1065, w którym BOLESŁAW ŚMIAŁY zobowiązał mieszkańców do wnoszenia opłat i danin na rzecz klasztoru benedyktynów w Mogilnie. Na podstawie niezbyt dokładnych danych należy uważać, że w tym czasie Zakroczym jest niewielką wioską, której mieszkańcy zajmują się handlem zbożem i drewnem.

W 1374 roku Zakroczym został stolicą Ziemi Zakroczymskiej, dzięki czemu stał się ośrodkiem licznych zjazdów i sejmików szlacheckich, miejscem podpisania przez książąt mazowieckich traktatów z Zakonem Krzyżackim. Należy zauważyć, że gród był życzliwie traktowany przez władców, czego dowodzą liczne przywileje dla jego mieszkańców. Prawa miejskie podgrodzie Zakroczym otrzymało w 1422 roku, zaś lokację na prawie chełmińskim w 1448 roku.

Szczególnie burzliwy okres dla miasta przypada na XVIII i XIX wiek, na co złożyły się takie fakty, jak zaraza zwana „chorobą zakroczymską , która zdziesiątkowała ludność, walki w czasie wojny północnej, rekwizycje carskie w 1793 roku, stacjonowanie wojsk rosyjskich, obrady Sejmu i Rządu w 1831 roku, wystawienie oddziałów powstańczych w 1863 roku.

Tragicznie zapisał się w historii Zakroczymia lata II wojny światowej. We wrześniu 1939 roku miasto stało się areną zaciętych walk z faszystowskim najeźdźcą. Padła Warszawa, padł Modlin wówczas głównym punktem oporu staje się Fort nr I. oraz odcinek od Fortu poprzez Gałachy do Wisły. Wojsko wspierane moralnie i materialnie (żywność! przez mieszkańców miasta walczy do ostatniej kropli krwi. Mieszkańcy prastarego nadwiślańskiego grodu boleśnie doświadczyli okrucieństwa hitlerowców. Zniszczone miasto w 78%, ludność zdziesiątkowana. Po wybuchu powstania warszawskiego okupanci zorganizowali na terenie Fortu nr I. obóz przejściowy dla wypędzonej ze stolicy ludności (mężczyzn, aby uniemożliwić im wzięcia udziału w powstaniu). Wtedy to zawiązała się słynna Rodzina Zakroczymska, stanowiąca przykład niesienia ofiarnej i bezinteresownej pomocy cierpiącym, skazanym przez okupanta na śmierć głodową.

Współczesny Zakroczym liczy 3335 mieszkańców, cała gmina 6310 mieszkańców. Miasto słynie z malowniczego położenia, a jego okolice znane są ze wspaniałych plantacji owoców i warzyw.

Władze i mieszkańcy Zakroczymia starają się pamiętać o bogatej historii swego miasta. W 1965 roku zorganizowano sesję naukową pod hasłem „900 lat Zakroczymia”. podczas której referaty wygłosili najwybitniejsi znawcy historii Mazowsza z profesorem Aleksandrem Gieysztorem i profesorem Stanisławem HERBSTEM na czele.

Od niespełna 40 lat w Zakroczymiu spotykają się żołnierze września 1939 roku broniący miasta.

Do wielkiego wydarzenia z 1965 roku nawiązano organizując 18 maja 2005 roku w Ośrodku Apostolstwa Trzeźwości sesję popularno-naukową pod hasłem „940 lat Zakroczymia”. Sesja ta stanowi jeden z elementów obchodów 940 lat istnienia Zakroczymia. na które składają się liczne konkursy, odczyty, prezentacje oraz imprezy o charakterze rozrywkowym (festyny). Ważnym punktem obchodów stała się wystawa pt. „Zakroczymski rynek - czy będzie tak wyglądał”, na wystawie zgromadzono 23 prace studentów Politechniki Warszawskiej Wydziału Architektury.

Sesja została zorganizowana przez Radę Gminy, Burmistrza Gminy i Ośrodek Apostolstwa Trzeźwości. Zgodnie z programem 18 maja br. Punktualnie o godzinie 9.00 rozpoczęto ją uroczystą Mszą Świętą koncelebrowaną przez O. Rolanda PREJSA. pracownika naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, księdza kanonika Jerzego BIEŃKOWSKIEGO, proboszcza zakroczymskiego, dyrektora OAT O. Krzysztofa Kościeleckiego oraz O. Jana z OAT w Zakroczymiu. Okolicznościową homilię wygłosił ksiądz Jerzy BIEŃKOWSKI, proboszcz i dziekan zakroczymski. [Pełen tekst załączony na stmie 11.]

Gości oraz prelegentów zebranych w sali konferencyjnej powitał Burmistrz Gminy Zakroczym p Henryk RUSZCZYK. W swym wystąpieniu Burmistrz podkreślił rolę, jaką odegrał Zakroczym w dziejach Mazowsza i Polski, oraz krótko przedstawił obecną sytuację miasta. Następnie przedstawił lisię prelegentów i zaproszonych gości. Burmistrz Gminy zaproponował powołanie Prezydium Sesji w następującym składzie: o. doc. dr hab. Roland PREJS - przewodniczący, oraz członkowie prezydium mgr Kazimierz SZCZERBATKO zastępca przewodniczącego. Burmistrz Gminy Zakroczym - p. Henryk RUSZCZYK, ks. kan. Jerzy BIEŃKOWSKI, przewodnicząca Rady Gminy Agnieszka SZOSTAK.

Podczas sesji wygłoszono 8 referatów, jeden z uwagi na brak czasu złożono do Prezydium Sesji. Referaty wygłosili kolejno:

• ks. prof. dr hab. Michał GRZYBOWSKI; dr Zbigniew MORAWSKI; dr Radosław LOLO; mgr inż. Janusz Leszek ŻABOWSKI; o. doc. dr hab. Roland PREJS; dr Andrzej Czesław ŻAK; płk. dr Andrzej WESOŁOWSKI; mgr Kazimierz SZCZERBATKO; Jadwiga ZAKRZEWSKA; inż. arch. Piotr SUDRA.

Następnie odbyła się prezentacja książki pt. „Zakroczym 940 lat” przedstawił ją autor, mgr Kazimierz SZCZERBATKO, od wielu lat badający dzieje Zakroczymia. Niniejsza książka nawiązuje do wydanej w 1999 roku pracy pt „Zakroczym”, zawiera jednak wiele uzupełnień i poprawek.

Książka składa się z pięciu rozdziałów. Pierwszy z nich poświęcony został przedstawieniu dziejów miasta. Autor znacznie rozwinął podrozdział poświęcony powstaniu listopadowemu, wzbogacił go o źródła historyczne dotyczące obrad Sejmu w refektarzu klasztoru kapucynów, w szczególności zaś uchwaleniu odznaczenia zwanego „Gwiazdą Zakroczymską”.

W rozdziale drugim autor omawia dzieje Szkoły Podstawowej w Zakroczymiu. historię i współczesność Ochotniczej Straży Pożarnej, Ośrodka Apostolstwa Trzeźwości oraz pałacu w Smoszewie.

Rozdział trzeci poświęcony został zakroczymianom zasłużonym dla grodu. Mazowsza i Polski. Autor prezentuje w nim sylwetki zarówno postaci z zamierzchłej przeszłości, jak i osób żyjących. Szczególnie cenne uzupełnienie stanowi lista kasztelanów zakroczymskich oraz wykaz proboszczów parafii Zakroczym.

W rozdziale czwartym zaprezentowane zostały zabytki Zakroczymia i ich dzieje.

Książkę zamyka kalendarium dziejów Zakroczymia i bogaty materiał zdjęciowy.

Niewielu mówców zabrało głos w dyskusji. Edward RAK, poeta, rzeźbiarz, społecznik i kombatant, którego sylwetkę przedstawiono w rozdziale ludzie Zakroczymia” omawianej wyżej pracy „Zakroczym 940 lat” odniósł się właśnie do zaprezentowanej książki, akcentując jej walory oraz własny punkt widzenia na niektóre kwestie.

Ryszard GOŁĄB, autor monografii Nowego Dworu Maz. swoją wypowiedź, którą przytaczamy w pełnym brzmieniu - złożył na piśmie Wacław BODZAK, lekarz medycyny, skoncentrował się na historii Ośrodka Apostolstwa Trzeźwości oraz jego roli w krzewieniu postawy trzeźwości Mówca odniósł się także do wydanej książki „Zakroczym 940 lat”, wyraził swoje uznanie dla autora, który ocala od zapomnienia historię Zakroczymia - naszej „małej ojczyzny”.

Głos w dyskusji zabrała p. Barbara PIETRZAK. Dyrektor Gminnej Biblioteki Publicznej w Zakroczymiu, która wyraziła pogląd o konieczności dokumentowania dziejów lokalnych społeczności. Przedstawiła rolę placówki we współpracy ze szkołami oraz wykorzystanie książek dotyczących historii Zakroczymia w pracy z uczniami różnych typów szkół. Wyraziła swój pogląd, że potrzebą wzbogacającą wiedzę o Zakroczymiu stała się sesja popularno - naukowa, dlatego też widzi wydanie materiałów z w/w sesji. [Kazimierz SZCZERBATKO]

Spis treści – patrz foto.

- Polecam!