Национальный парк в Беловежской пуще, изд. Януш Богдан ФАЛИНСКИЙ [1963]

Tytuł: Park Narodowy w Puszczy BIAŁOWIESKIEJ.

Autor: praca zbiorowa pod redakcją Janusza Bogdana FALIŃSKIEGO.

Wydawca: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1968, wydanie I. 504 strony, zdjęcia, rysunki, schematy, plany, mapy, mapki, tabele w tekście i we wklejkach, oprawa twarda płócienna z obwolutą, format 15x21 cm.

Stan dobry - ogólne podniszczenie i zabrudzenia obwoluty, okładki oraz środka (obwoluta, od wewnątrz na składkach podklejona taśmą papierową, dedykacja okolicznościowa (nagroda w konkursie strzeleckim) na wyklejce okładki) – poza tym stan OK.

„Park Narodowy w Puszczy BIAŁOWIESKIEJ”. Przedmowa - Dzieje Białowieskiego Parku Narodowego na przestrzeni prawie pół wieku, jakie dzielą nas od jego powstania w roku 1921, są wspaniałym potwierdzeniem słuszności idei, która przyświecała jego twórcom: prof. KULCZYŃSKIEMU, prof. HRYNIEWIECKIEMU, prof. SOKOŁOWSKIEMU, prof. KIERNIKOWI, prof. BUJAKOWI, dr LILPOPOWI, dr ORŁOWICZOWI i wielu innym z prof. SZAFEREM na czele. Zgodnie z ich przewidywaniami Białowieski Park Narodowy stał się pierwszorzędnym obiektem badawczym, dydaktycznym i turystycznym. Wobec braku doskonałej miary na określenie zainteresowania przyrodą tego obiektu wśród naukowców i społeczeństwa, posłużymy się małą informacją statystyczną: 1900 publikacji naukowych i popularnonaukowych, w tym ponad 1300 w ciągu ostatniego dwudziestolecia, 3 stale placówki naukowe w Białowieży, 40 zakładów naukowych z 9 ośrodków w kraju pracujących aktualnie nad problematyką białowieską oraz blisko 80000 turystów rocznie.

W dorobku piśmiennictwa białowieskiego niewiele jest jednak pozycji, które w sposób wyczerpujący, a jednocześnie przystępny przedstawiałyby całość wiedzy o Puszczy Białowieskiej i Białowieskim Parku Narodowym. Książki, które w swoim czasie odegrały wielką rolę w szerzeniu wiedzy o Puszczy Białowieskiej, i dziś dostarczają jeszcze sporo informacji krytycznemu czytelnikowi, jak dzieła BRINCKENA, KORCOWA, GLOGERA i inne, są już jednak bardzo przestarzałe i trudno dostępne. Pewna zaś liczba niewielkich publikacji popularnych z ciekawymi opracowaniami KARPIŃSKIEGO na czele, nie była w stanie pomieścić wszystkich wiadomości, jakie mogą zainteresować Czytelnika.

Żywiołowe pobudzenie badań naukowych w Puszczy Białowieskiej, jakie nastąpiło z chwilą powstania i w ciągu całych dziejów Białowieskiego Parku Narodowego, dostarczyło takiej obfitości nowych faktów, przyczyniając się do poznania nowych zjawisk, a czasem zmuszając do zrewidowania dotychczasowych poglądów, ze napisanie wyczerpującej książki o Puszczy stało się potrzebą chwili. Tej potrzebie przynajmniej w części chcielibyśmy sprostać. Nasza praca nie zastąpi jednak wielotomowego, krytycznego, syntetycznego dzieła, którego ten obiekt przyrodniczy powinien się wreszcie doczekać.

Książka, którą oddajemy do rąk Czytelników, jest próbą monografii przyrodniczej Puszczy Białowieskiej. Ma ona przedstawiać opis przyrody całego kompleksu leśnego Puszczy Białowieskiej wraz z leżącymi w jego granicach wodami, wylesionymi dolinami rzecznymi, polanami osadniczymi, łąkami, wsiami itp., jednak ze szczególnym uwzględnieniem Białowieskiego Parku Narodowego. Tam gdzie to było możliwe, wykorzystaliśmy zarówno wiadomości zawarte w dawniejszej literaturze na temat całego kompleksu leśnego, jak i wyniki badań najnowszych, wykonanych po obu stronach granicy państwowej. W pewnych przypadkach, z braku materiałów, musieliśmy się ograniczyć do opisu zachodniej, czyli polskiej części Puszczy Białowieskiej. Z różnych przyczyn także większość opracowań kartograficznych ogranicza się tylko do części zachodniej.

W tej monografii zawarliśmy na wstępie ogólne wiadomości o położeniu, granicach, nazewnictwie fizjograficznym i dziejach Puszczy Białowieskiej. Największa część książki poświęcona jest omówieniu szeroko pojętych stosunków przyrodniczych. Jest więc rozdział o klimacie, ukształtowaniu terenu, wodach, szacie roślinnej i świec ie zwierzęcym. Tu znajduje się także obszerny rozdział o żubrze. Uważaliśmy także za wskazane nie pominąć gospodarki człowieka w Puszczy Białowieskiej z uwagi na jej bezpośredni związek z przyrodą tutejszą jako jej bazą oraz z uwagi na skutki tej działalności w samej przyrodzie.

Na tym tle szeroko przedstawiliśmy opis Białowieskiego Parku Narodowego i innych zabytków przyrody w Puszczy Białowieskiej. Opis Parku Narodowego i rezerwatów przyrody był okazją do szerszego ukazania elementów środowiska geograficznego, które dają się bliżej umiejscowić w terenie i zilustrować na mapie, a jako dominujące w krajobrazie, decydują o ostatecznym obliczu interesujących nas obiektów. A więc ledwie zarysowany w części poświęconej całej Puszczy Białowieskiej obraz środowiska geograficznego i roślinności naturalnej doczekał się możliwie szerokiego i głębokiego opisu na przykładzie Parku Narodowego.

Zmieniony przez człowieka krajobraz i powstała za jego przyczyną wtórna roślinność, tzw. roślinność antropogeniczna, mogły być dokładniej przedstawione w części poświęconej Polanie Białowieskiej. Zdając sobie sprawę, że niemożliwością było podobnie uczynić z opisem świata zwierzęcego dla każdego z tych obiektów, zdecydowaliśmy się tę lukę zapełnić dwoma analogicznymi rozdziałami „BPN na tle przyrody Puszczy” i „Polana Białowieska na tle krajobrazu i przyrody Puszczy”.

Nie chcąc wyjść poza monografię przyrodniczą, nie stroniliśmy jednak od wielorakich nawiązań, jeśli były one konieczne do zrozumienia stosunków przyrodniczych Puszczy Białowieskiej. Uważaliśmy za pożyteczne przedstawienie tych wszystkich aspektów problematyki puszczańskiej, które wprawdzie nie mają charakteru przyrodniczego, ale są wprost pochodne i wyrosły na gruncie zainteresowań przyrodą Puszczy Białowieskiej i jej ochroną. Stąd tyle uwagi dla białowieskich badań naukowych, omówienie możliwości dydaktycznych, informacje o stanie i perspektywach turystyki, nakreślenie związków z kulturą narodową.

Większość rozdziałów zaopatrzona jest w spis piśmiennictwa. Nie jest to kompletna literatura przedmiotu, lecz tylko wykaz pozycji, których przeczytanie może uzupełnić wiedzę Czytelnika na odpowiedni temat. Publikowanie kompletnego piśmiennictwa przedmiotu uznaliśmy za niecelowe, a zwłaszcza niemożliwe przy tej objętości książki. Zresztą cale piśmiennictwo białowieskie jest ujęte w specjalnych bibliografiach.

Książka ta jest z zamierzenia dziełem zbiorowym. Z pomocą dyskusji i wzajemnych konsultacji z autorami starałem się, aby nie była ona zbiorem czy sumą artykułów, lecz próbą przystępnej monografii Puszczy Białowieskiej. Nie zawsze się to udało. Próba ujednolicenia tekstu przy dążności do zachowania indywidualności autorskiego ujęcia mogła się skończyć tylko kompromisem...

Spis treści – patrz foto.

- Polecam!