Исторические школы в Польше..., Владислав СМОЛЕНСКИЙ [БН 1953]

Tytuł: Szkoły historyczne w Polsce (Główne kierunki poglądów na przeszłość), seria wydawnicza – „Biblioteka Narodowa. Seria I. Nr 142.”.

Autor: Władysław SMOLEŃSKI, opracował Marian H. SERAJSKI (Prof. Uniw. W Łodzi).

Wydawca: Wydawnictwo Zakładu Narodowego Im. Ossolińskich, Wrocław (październik) 1952. XC+156+II strony, oprawa twarda (introligatorska), format 13x18 cm.

Stan dobry - ogólne podniszczenie i zabrudzenia okładki oraz środka (nieaktualne pieczątki własnościowe) – poza tym stan OK.

Szkoły historyczne w Polsce - W historyografii wszystkich krajów i to zarówno narodowej, jak i powszechnej, nie tylko że istniały od dawna rozliczne szkoły, ale istnieją bez przerwy w obecnej dobie i zdaje się, że nigdy istnieć nie przestaną. Badaczom przeszłości przewodniczyła zasada Cycerona, nakazująca w dziejach upatrywać mistrzynię życia oraz światłość prawdy. Ale ową upragnioną światłość zasłaniały historykom potężne prądy współczesnego życia, które krępowały ich umysł na każdym kroku i skłaniały do utożsamienia przeszłości z teraźniejszością i do sądzenia faktów oraz ludzi podług wymagań panujących doktryn.

W dobie przewagi kościoła nad państwem trudno było dziejopisom wyzwolić się z pod wszechwładzy teologicznych nauk, która przedmiotowość badania, mającą doprowadzić do owego światła historycznej prawdy, zabarwiała naiwną cudownością, niezdolną wystarczyć historykom tych krain, które się z pod przewagi kościoła wydobywać poczęły. Przewaga państwa nad kościołem skrępowała znów umysł dziejopisa nierozerwalnemi więzy panujących politycznych doktryn. Dla jednych historyków forma monarchiczna była ideałem ustroju politycznego społeczeństw, dla innych forma arystokratyczna lub demokratyczna, a w miarę tego, do jakiego stronnictwa politycznego należeli, oceniali i sądzili przeszłość, przeistaczając się w moralistów-kaznodziei, w proroków, czy wróżbitów, w najwyższych filozofów-sędziów, a najczęściej w polityków o rozmaiłem zabarwieniu stronniczem.

Nie ulega wątpliwości, że dziejopisom ubiegłych wieków wyczerpanie dziejowych źródeł, od czego przedmiotowość badania w wysokim stopniu zależy, było prawie zupełnie niedostępnem. Im więcej zaś ograniczyć się musieli na powierzchownem, do kronikarskiego zbliżonem badaniu przeszłości, tembardziej poddawali się wpływowi panujących kościelno-politycznych doktryn i prace ich nosiły wybitne piętno jednostronności. Doświadczenie ubiegłych wieków przyniosło historykom XIX stulecia niezaprzeczenie znakomite korzyści. Braki i niedostatki dawnej historyografii zwróciły przedewszystkiem uwagę na metodę historycznego badania we wszystkich krajach, a rezultatem owego zasadniczego zastanowienia się nad zadaniami, i celami historyografii jest widoczne pogłębianie studyów i nieprzeparte dążenie do uwolnienia się z ciasnych więzów wszelakich doktryn bieżącej chwili.

Mimo jednak wielkich postępów, historycy XIX stulecia nie zdołali odsłonić w pełni owej upragnionej a niepochwytnej światłości dziejowej prawdy i zaledwie udało im się rzucić garść nieco jaśniej-szych promieni na ważniejsze momenty rozwoju ludzkości. Niezliczone jednak traktaty o powołaniu i zadaniu historyka lub metodzie najwłaściwszej historycznego badania; najgłębsze przeświadczenie o tein, że dziejopisarz wtedy tylko zdobędzie należytą przedmiotowość w badaniach, jeżeli się wyswobodzi od panujących prądów i haseł bieżącej doby; jednem słowem, całe wiekami zdobyte doświadczenie...

Treść:

• Wstęp. Napisał Marian H. Serajski;
• Bibliografia najważniejszych pism Wł. Smoleńskiego;
• Spis wykładów Wł. Smoleńskiego na Uniw. Warsz. w latach 1919-1926;
• Bibliografia;

Szkoły historyczne w Polsce;

• Indeks osób. Opracowała Wanda Sulikowska.

- Polecam!