Proces przeciwko zabójcom księdza Jerzego POPIEŁUSZKI..., Siegfried LAMMICH

Tytuł: Proces przeciwko zabójcom księdza Jerzego POPIEŁUSZKI (Relacja obserwatora i dokumenty), seria wydawnicza - „Polonia – Świat Współczesny 3.”.

Autor: Siegfried LAMMICH.

Wydawca: Wydawnictwo PROM [wydawnictwo II obiegu], Warszawa 1987. 106+8+34 strony, oprawa miękka, format 13x20 cm.

Stan dobry - ogólne podniszczenie i zabrudzenia okładki oraz środka (w wkładce „ANEKS – „W ciemni (po 23 dniach procesu toruńskiego)” autorstwa Józefy HANNELOWEJ – 8 stron oraz „Przemówienia oskarżycieli posiłkowych, mec. WENDE, PIESIEWICZA, GRABIŃSKIEGO, OLSZEWSKIEGO w procesie toruńskim oraz ich repliki na przemówienia prokuratora i obrońców”, 1985 - 34 strony) – poza tym stan OK.

„Proces przeciwko zabójcom księdza Jerzego POPIEŁUSZKI (Relacja obserwatora i dokumenty)”. W dniu 7 lutego 1985 przed Sądem Wojewódzkim w Toruniu zakończył się proces przeciwko zabójcom księdza Jerzego POPIEŁUSZKI, znanego w kraju jak i za granicą ze swojej otwarcie krytycznej postawy w stosunku do władz i systemu politycznego w PRL. Wszyscy czterej oskarżeni w tym procesie zostali skazani na długoletnie kary pozbawienia wolności. W wyniku rozpoznania rewizji wniesionych przez obrońców oskarżonych, Sąd Najwyższy utrzymał w mocy zaskarżony wyrok.

Zarówno w prasie krajowej jak i zagranicznej oceniono ten proces jako „jednorazowy”, „sensacyjny”, czy „historyczny”. Mówiąc o prasie zagranicznej mam tu w zasadzie na myśli prasę zachodnią, ponieważ w prasie większości państw Układu Warszawskiego procesowi temu poświęcono niewiele uwagi, co zresztą także miało swoją wymowę. Powyższa ocena procesu toruńskiego była słuszna nie tylko ze względu na osobę ofiary lecz również z powodu bestialskiego sposobu popełnienia przestępstwa, także motywów, na które powoływali się oskarżeni próbując usprawiedliwić swój czyn. Sensacyjność procesu wynikała również z faktu ujawnienia metod działania aparatu służby bezpieczeństwa (o tych metodach mówiono szeroko na sali rozpraw, przy cjym rewelacje te dla państwa nie były pochlebne), publicznego charakteru rozprawy sądowej, do której dopuszczono obserwatorów zagranicznych, wreszcie roli jaką odegrali pełnomocnicy oskarżycieli posiłkowych w toku tego procesu. Mniej „jednorazową” w historii wymiaru sprawiedliwości państw socjalistycznych była polityczna jednostronność sądu, a ściślej mówiąc przewodniczącego składu sędziowskiego i jego próby przekształcenia tego procesu, przy pomocy prokuratora, w forum oskarżeń przeciwko zamordowanemu księdzu i tej części duchowieństwa, która zajmuje w stosunku do rządu opozycyjne stanowisko.

Charakterystyczną cechą tego procesu było to, iż konkretne przestępstwo, o które przecież toczył się proces, zostało w pewnym momencie zepchnięte w cień, a w centrum uwagi znalazł się spór między popieranymi przez przewodniczącego sądu przedstawicielami prokuratury a pełnomocnikami oskarżycieli posiłkowych na temat roli zamordowanego księdza i Kościoła Katolickiego w Polsce. Z tego właśnie powodu proces ten ma ogólniejsze znaczenie dla rozwoju stosunków społeczno-politycznych w Polsce. W tym sensie proces przeciwko zabójcom księdza Popiełuszki był nie tylko „sensacyjny” lecz także uzyskał charakter „procesu historycznego”. Atmosferę procesu, motywy sprawców przestępstwa, jak również prowadzony w czasie procesu spór na temat roli Kościoła Katolickiego oraz duchowieństwa obrazują dokumenty procesowe, zamieszczone w drugiej części niniejszej broszury. Aby utrzymać przejrzystość tej dokumentacji, trzeba było oczywiście dokonać pewnego wyboru, i to zarówno poszczególnych dokumentów, jak i poszczególnych odcinków tych dokumentów. Przy dokonaniu tego wyboru zrezygnowano przede wszystkim z tych dokumentów, albo z tych części poszczególnych dokumentów procesowych, nie mających ogólniejszego, społeczno-politycznego znaczenia lecz dotyczących tylko szczegółów zbrodni. Poza materiałami procesowymi, które przyjęto z „Pisma okólnego” Biura Prasowego Episkopatu Polski, zamieszczono w części dokumentalnej tej pracy także kilka innych dokumentów, odzwierciedlających reakcje władz polskich i Kościoła Katolickiego w Polsce na przestępstwo i proces z nim związany.

Zawarte w pierwszej części niniejszej broszury uwagi na temat procesu toruńskiego opierają się przede wszystkim na własnych obserwacjach autora, który brał udział w procesie jako oficjalny obserwator z ramienia Międzynarodowego Towarzystwa Praw Człowieka (Internationale Gesellschaft fur Menschenrechte — IGFM) z siedzibą we Frankfurcie nad Menem (RFN).

W tym miejscu chciałbym podziękować Pani Alinie PERTH-GRABOWSKIEJ z Monachium za pomoc przy zbieraniu dokumentów zamieszczonych w drugiej części niniejszej broszury. Spośród osób, bez których zaangażowania i pomocy mój raport i moja dokumentacja o procesie toruńskim nie doszłaby do skutku, pragnę wymienić Panów Tymothy Garton ASH i Wolfganga STOCK z Oxfordu. Im wszystkim jak również wydawnictwu należy się moje podziękowanie. [Siegfried LAMMICH]

Spis treści [tytuły rozdziałów]:

Przedmowa;

I. Przestępstwo, proces i reakcje na proces – relacja:

• 1. Przestępstwo;
• 2. Próba wprowadzenia śledztwa na fałszywy trop;
• 3. Oskarżeni;
• 4. Ofiara zbrodni;
• 5. Okres śledztwa;
• 6. Rozprawa sądowa;
• 7. Publiczny charakter rozprawy sądowej oraz sprawozdania z przebiegu procesu w środkach masowego przekazu;
• 8. Skład sądzący;
• 9. Oskarżyciele posiłkowi;
• 10. Oskarżyciele publiczni [prokuratorzy];
• 11. Obrońcy;
• 12. Świadkowie;
• 13. Sposób prowadzenia rozprawy;
• 14. Przyznanie się do winy oraz motywowanie przestępstwa przez oskarżonych;
• 15. Problem popleczników i inspiratorów przestępstwa;
• 16. Wyrok;
• 17. Nie wyjaśnione problemy;
• 18. Reakcje po zakończeniu procesu;
• 19. Postępowanie rewizyjne;

II. Dokumenty:

• 1. Pierwsze reakcje kierownictwa partyjnego i państwowego po zabójstwie ks. Jerzego Popiełuszki;
• 2. Poglądy polityczne ks. Jerzego Popiełuszki oraz zarzuty wysuwane przeciwko niemu przez władze państwowe;
• 3. Przestępstwo oraz motywowanie przestępstwa przez oskarżonych;
• 4. Rozprawa sądowa – zarzuty podniesione przeciwko ofierze zbrodni oraz przeciwko Kościołowi oraz reakcja pełnomocników oskarżycieli posiłkowych na te zarzuty;
• 5. Relacjonowanie przebiegu procesu w środkach masowego przekazu i reakcje władz kościelnych na te sytuacje. Charakter i postawy zarzutów wysuwanych przeciwko ks. bp. Ignacemu Tokarczukowi;
• 6. Wyrok i uzasadnienie wyroku;
• 7. Pierwsze rekcje Kościoła i państwa po procesie toruńskim. Postulaty Kościoła dotyczące zakresu jego działania.

- Polecam!