КРЕБЕР, Теодора - ИШИ. Человек двух миров

Tytuł: ISHI. Człowiek dwóch światów.

Autor: Teodora KROEBER, z przedmową Lewisa GANNETA, przełożyła Janina MROCZKOWSKA.

Wydawca: Wydawnictwo Literackie, Kraków 1978, wydanie I. 211 stron, mapki w tekście i zdjęcia we wklejkach, oprawa miękka z obwolutą, format 14,5x20,5 cm.

Stan dobry - ogólne podniszczenie i zabrudzenia obwoluty, okładki oraz śordka (obwoluta, od wewnątrz na składkach podklejona taśmą papierową) – poza tym stan OK.

„ISHI. Człowiek dwóch światów” - Wczesnym rankiem dwudziestego dziewiątego sierpnia 1911 r. w zagrodzie rzeźni w pobliżu Orwille (Kalifornia) ujrzano człowieka atakowanego przez psa: był to ISHI. Zaintrygowani rzeżnicy, przekonani, że ów człowiek jest „dziki”, sprowadzili z Orwille szeryfa, który stwierdził, że zatrzymany jest Indianinem, będącym u kresu sił z wyczerpania i strachu. Nic mogąc się z nim porozumieć, bo „dziki” nie reagował na pytania stawiane w języku angielskim, szeryf nałożył Indianinowi kajdanki i „prewencyjnie” zawiózł go do więzienia w Oroville...

Oto początek pasjonującej opowieści o ISHI — człowieku dwóch światów, będącej zarazem wstrząsającym dramatem indiańskiego plemienia Yahi, które z niezrozumiałym okrucieństwem i tępą bezwzględnością prześladowane przez białych osadników w Kalifornii, z nieustraszoną odwagą i godnością broniło swych praw do życia na własnej ziemi. Ishi był ostatnim z plemienia Yahi, który przeżył tę bezlitosną eksterminację.

Zidentyfikowany jako Indianin Yahi przez antropologa przybyłego do więzienia w Orwillc z Uniwersytetu Kalifornijskiego, przeżył jeszcze ISHI pięć szczęśliwych lat w Muzeum Antropologii w San Francisco, dokąd zabrał go prof. Waierman. ISHI mieszkał i pracował w MUZEUM otoczony troskliwą opieką przez tamtejszych naukowców — antropologów i lingwistów, którzy wkrótce stali się jego serdecznymi przyjaciółmi i których uczucia ten do niedawna „dziki” człowiek z wdzięcznością odwzajemniał.

ISHI niechętnie wracał do ponurych wspomnień pierwszych 50 lat swego życia. Pokochał „swój” nowy dom — MUZEUM — i zaaklimatyzował się stopniowo w niezwykłych dla siebie warunkach cywilizacji XX wieku.

Ishi odznaczał się pogodnym usposobieniem, pracowitością, schludnością i powściągliwością. Umiał być wdzięczny. Wiele pracował z lingwistami tamtejszego uniwersytetu nagrywając słowa i teksty w ojczystym języku. Przyczynił się w znacznej mierze do pogłębienia znajomości historii Indian kalifornijskich.

W pierwszej części książki autorka rekonstruuje życie ISHI w świecie, w którym się urodził i spędził około 50 lat. Jest to wstrząsająca i poparta dokumentami relacja o bezlitosnym wytępieniu Indian z plemienia Yahi.

W części drugiej Teodora KROEBER szczegółowo opisuje tryb życia ISHI w Muzeum: jego codzienne prace, rozrywki, przyjemności, a także reakcje na dziwne dlań obyczaje białego człowieka i ułatwiające egzystencję wynalazki techniki.

Należy podkreślić szczególną dokumentalną wartość biografii ISHI. Autorka była studentką Uniwersytetu Kalifornijskiego, gdy Ishi przybył do Muzeum. Znała osobiście ludzi z najbliższego otoczenia Ishi. W 1926 r. została żoną profesora Alfreda Louisa KROEBERA, wybitnego antropologa, serdecznego przyjaciela i opiekuna Ishi, który profesora nazywał z indiańska „WODZEM” („the CHIEF”).

Teodora KROEBER napisała książkę na podstawie autentycznych dokumentów, udostępnionych jej przez Muzeum Antropologii Uniwersytetu Kalifornijskiego, a także w oparciu o wspomnienia własne i swego, męża. W trakcie pisania wspomagana była najbardziej kompetentnymi radami przez profesora KROEBERA, będącego wybitnym autorytetem w zakresie psychologii Indian północne amerykańskich. (Niestety profesor nie doczekał wydania tej książki. Zmarł w 1960 r. w Paryżu w wieku 85 lat).

Spis treści:

Nota wydawcy;

Przedmowa;

Część I.:

Prolog: Pod plotem rzeźni;

• I. Lud barwy miedzi w Złotym Kraju;
• II. Lud, który żyje;
• III. Lud, który umiera;
• IV. Eksterminacja (ocalone świadectwa zagłady);
• V. Długie ukrywanie się;
• VI. Plemię Ishi znika;

Część II.:

• Prolog: Pan ISHI. Poza murami więzienia;
• VII. Ishi w nowym świecie;
• VIII. Życie w muzeum;
• IX. Mistrz Ishi;
• X. Najszczęśliwszy rok;

Epilog: Śmierć w Muzeum;

Noty autorki;

Bibliografia;

Podziękowania;

Spis ilustracji.

- Polecam!